Het Zorgbedrijf Antwerpen dat in 2016 de titel van overheidsorganisatie van het jaar kreeg, zal twee jaar later geen overheidsbedrijf meer zijn. Begin 2018 wil de CEO Johan De Muynck zijn bedrijf opsplitsen in een VZW en een NV. Het Zorgbedrijf zet daarmee de deuren open voor commerciële bedrijven, die allerlei activiteiten kunnen opnemen in de serviceflats en rusthuizen. Maar zorg overlaten aan bedrijven die winst moeten maken, het is geen goed idee! Vandaag (14/09/17) liggen deze plannen voor op de Raad van Bestuur van het Zorgbedrijf.
Zoals steeds belooft de CEO dat het personeel en de bewoners niet ongerust moeten zijn, want die gaan niets voelen. Uit een recent onderzoek van het Agentschap Zorg en Gezondheid blijken de prijzen in commerciële rusthuizen echter hoger dan in de publieke rusthuizen. Gemiddeld betaal je in een rusthuis in Antwerpen 58 euro per dag of 1.740 euro per maand. In de commerciële rusthuizen is dat 63 euro per dag of 1.890 euro per maand. Heel wat hoger dan het gemiddeld pensioen van 1.200 euro per maand trouwens. Als de rusthuisbewoner onvoldoende middelen heeft kan deze zich wenden tot het OCMW. Deze laatste kan op haar beurt aankloppen bij de kinderen die onderhoudsplichtig zijn.
Het Zorgbedrijf Antwerpen maakte in 2016 een bedrijfswinst van 40 miljoen euro. Mooi, voor een overheidsbedrijf. Toch wil Johan de Muynck overgaan in een private structuur, deels in een VZW en deels in een NV. De VZW zou de zorgtaken omkaderen, de NV zou de gebouwen, de dienstencentra, de ondersteunende diensten opnemen. En binnen die NV mogen commerciële bedrijven participeren. Ze zijn nu reeds op zoek naar die bedrijven. Ze kijken daarbij bijvoorbeeld naar Ackermans en Van Haaren, een concern dat tot over haar oren in de belastingparadijzen zit! Zo weet je meteen waar een deel van het geld dat je moet bijleggen voor het rusthuis van je ouders zal belanden.
Een deel van de activiteiten uitbesteden aan commerciële spelers heeft ook risico’s. Om te overleven moeten zij een rendement halen, winst maken. Als ze dat niet doen riskeren ze failliet te gaan. Dat was bijvoorbeeld het geval in juni voor de commerciële rusthuisuitbater Senior Assist. Zij baten 34 rusthuizen en service flats uit in België voor 3.000 bewoners. Senior Assist zat al enige tijd in de problemen en hadden zelf niet genoeg cash meer om de vakantiegelden te betalen. Een faillissement dreigde, waardoor 3.000 bewoners plots in de problemen zouden komen. Op het nippertje werd dit vermeden doordat ze acht rusthuizen verkochten aan een andere commerciële speler Senior Living Group.
Het is trouwens in dit soort commerciële rusthuizen dat investeerders kunnen beleggen. “Voor diegenen die op zoek zijn naar een extra rendement. Gezien de vraag naar een plek in een rusthuis groter dan het aanbod is, moet voor langdurige en grote leegstand niet direct gevreesd worden.” Dat legt meteen een druk op de uitbating van rusthuizen, want al die investeerders willen hun rendement wel maandelijks zien!
Maar commerciële bedrijven zijn efficiënter, zegt men ons. Nog meer dan in andere rusthuizen, gaan commerciële rusthuizen alles trachten monitoren en efficiënter maken. Men vraagt pampers slechts te vervangen als ze 65% verzadigd zijn. Nee, hier geen verspilzucht! Ook koffie buiten de maaltijd wordt gemonitord, meer dan 18cl per dag wordt extra aangerekend. Op de derde boterham ’s morgens mag alleen confituur en geen hartig beleg. Vorige zomer trokken acht chef-koks aan de alarmbel: “Als je met drie euro per dag moet koken, kun je geen lekker eten serveren, want het oogpunt is winst in plaats van smaak. Er staan vaak dezelfde gerechten op het menu. Vers vlees of vis is meestal te duur. We kiezen vaak voor gehaktproducten of kip.” Wanneer in de zorg de menselijkheid plaats maakt voor winsthonger ben je slecht bezig. Is het deze zorg die we willen voor onze ouders en onze eigen oude dag?
De werkdruk is vandaag al een groot probleem, en dat in bijna alle rusthuizen. En verpleegkundige vertelt me “De werkdruk is zwaar en geeft veel stress, maar daarnaast moet je naar huis met het idee dat je de goede zorgen die je wil bieden aan de bewoners niet kan bieden. En dat weegt emotioneel erg zwaar.” Ook hier valt weinig baat te verwachten van commerciële spelers.
Winst maken op de kap van zorgbehoevenden is niet ok. Niet voor de belastingbetaler, niet voor de ouderen en niet voor het personeel. Het is de rol van een solidaire maatschappij om ouderen een waardige oude dag te kunnen bieden. De kwaliteit van de zorg en de betaalbaarheid moeten centraal staan, en niet de ‘return on investment’ aan de aandeelhouders. We moeten hier als samenleving goed over nadenken. Eén van de grootste overheidsspelers, het Zorgbedrijf Antwerpen, zet – zonder dat het daglicht iets mag zien - de deuren open voor commercialisering van openbare rusthuizen. Dit moet gestopt worden.
Lise Vandecasteele, Antwerps OCMW-raadslid (PVDA) en huisarts
