Peter Mertens en Kathleen Van Brempt interpelleren stadsbestuur over sociale dumping op stadswerven

Op 25 april 2016, meer dan een jaar geleden, interpelleerden we de Antwerpse gemeenteraad, met de oproep om het charter tegen sociale dumping van het ABVV te ondertekenen. 

De situatie blijft zorgwekkend: bouwvakkers stellen dag na dag vast dat in hun sector  jobs met volwaardige contracten in de verdrukking komen. Dat zij uit de markt worden geduwd door mensen die hier werken voor een hongerloon. We gaven voorbeelden van de schijnzelfstandigen die met niets in orde zijn en van gedetacheerde werknemers die in hun auto blijven slapen, waardoor tienduizenden jobs en generaties stielkennis op de helling worden gezet.

Heel wat bouwvakkers zien dat hun bedrijf hopen werk heeft, maar toch staan ze op economische werkloosheid. En als ze dan een week op een werf komen kunnen ze zelf gaan uitzoeken wat ze daar kunnen doen, tussen een massa gedetacheerde werknemers uit Oost-Europa. 

Uit de cijfers die het HIVA, het onderzoeksinstituut voor arbeid en samenleving van de KU Leuven, recent publiceerde blijkt dat ook. De investeringen en de totale werkgelegenheid in de bouwsector namen tussen 2011 en 2015 toe, maar de  werkgelegenheid van Belgen daalde met 16.000 eenheden. Het aantal gedetacheerden steeg in dezelfde periode evenwel van 45.300 naar 130.600. Banenverlies voor Belgen en sterke banengroei voor gedetacheerden dus. Maar als er dan gecontroleerd wordt blijken heel wat van die werknemers niet in orde te zijn. En terwijl verliezen de Belgische bouwvakkers jobs, of een belangrijk stuk van hun inkomen. 

Maar wat we vooral straf vinden is dat het stadsbestuur de signalen van de bouwvakkers, en de signalen van de staatssecretaris en de inspectiediensten het afgelopen jaar gewoon in de wind sloeg. Toen we deze stelling naar voor brachten in april 2016, ontkende toenmalig schepen Philippe Heylen de problematiek, en stelde hij zelfs dat indien mensen van strafbare feiten op de hoogte waren, die dan maar moesten gemeld worden. 

Het ABVV nam de handschoen op, ging tijdens de weekends op pad en stuurden wekenlang de meldingen van overtredingen van zaterdagwerk, zowel naar de inspectiediensten als naar het college.  Ze stelden sociale dumping vast op acht werven van onder meer de socialewoningmaatschappij Woonhaven, het Zorgbedrijf en het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen. 

Ook de staatssecretaris kwam in beweging, en er gebeurden enkele uitgebreide controles, waaronder verschillende in Antwerpen. Wat bleek: "De inspectiediensten stelden op 487 werven inbreuken vast op werven van meer dan 500.000 euro die volledig publiek of semi-publiek zijn, zoals scholen, sociale woningen of zwembaden. Op 840 gecontroleerde werknemers stelde hij 70% overtredingen vast en 78% op 308 gecontroleerde zelfstandigen!!" 

Maar na al die signalen en feiten zien we geen verandering in beleid. Eind juni voerden de bouwvakkers nog actie bij Mr. Duchateau om het struisvogelbeleid aan te klagen. Ze overhandigden hem een gouden struisvogelei. En zelfs dan reageert de woordvoerder van de schepen opnieuw dat er allemaal niks van waar is, dat alles in orde is. Hoe ver kan je gaan om de feiten te ontkennen? 

Blijkbaar is men er bij de federale regering wel al uit dat sociale dumping een enorm probleem is, en kwam er deze zomer nieuwe wetgeving inzake overheidsopdrachten, die in werking trad op 30 juni jongstleden, met een pakket van maatregelen om sociale dumping tegen te gaan. We juichen elke maatregel toe die de sociale dumping stopt, en stellen vast dat de syndicale campagne en acties blijkbaar hebben duidelijk gemaakt hoezeer ze noodzakelijk zijn. 

Dat er erkenning komt van de gevolgen van de dumpingpraktijken, in tegenstelling tot volledige ontkenning die we in de Antwerpse gemeenteraad mochten ondervinden, is een eerste stap. Maar die volstaat niet. Als grootste stad in Vlaanderen heeft Antwerpen voortrekkersrol in de uitvoering. Daarom willen we weten of de stad nu wel de problematiek en haar verantwoordelijkheid  erkent, en welke maatregelen Antwerpen zal nemen om het wettelijk arsenaal ook effectief te gebruiken en dat het niet bij vage intenties blijft.

De federale regering benadrukt in haar brochure ook "Praktijken inzake sociale dumping leiden tot een schending van de rechten en de uitbuiting van werknemers. Tegen dergelijke praktijken moet dan ook kordaat opgetreden worden in het kader van overheidsopdrachten en concessieovereenkomsten.  Het probleem van sociale dumping is nefast voor onze economie. (...) Vanzelfsprekend kunnen de aanbestedende overheden in aanvullende maatregelen voorzien ter bestrijding van sociale dumping, rekening houdend met de specifieke kenmerken van de opdracht."

Er is dan ook niets dat jullie moet tegenhouden om de werknemers van de bouw te ondersteunen, die met de steun van hun vakbond opkomen voor hun job. En om in deze raad een gemeentelijk charter in te voeren dat sociale dumping bijzonder moeilijk maakt in opdrachten voor stad Antwerpen. Op die manier kan de stad het voorbeeld geven dat de sociale dumping en jobafbraak in de privé niet de vrije baan krijgen, maar er stevig op wordt ingezet om hier komaf mee te maken.

Daarom stel ik volgende vragen:

1. Erkent het stadsbestuur, na de vaststellingen door de inspectiediensten, mede op vraag van de Staatssecretaris, dat er op werven die onder de bevoegdheid van de stad Antwerpen vallen voortdurend overtredingen zijn?

2. Is het stadsbestuur bereid om zelf een voorbeeld te geven van goed bestuur en verantwoordelijkheid ten aanzien van de bouwvakkers door de principes van het charter tegen sociale dumping toe te passen in Antwerpen?

3. Zal het stadsbestuur initiatief nemen om de naleving van de arbeids- en sociale regelgeving door aannemers op de werven waarvan de stad rechtstreeks of onrechtstreeks opdrachtgever is te controleren?

4. Zal de stad voor haar rechtstreekse of onrechtstreekse (via bijvoorbeeld autonome gemeentebedrijven) overheidsopdrachten clausules in het opdrachten/ lastenboek opnemen waarbij de kandidaten vooraf schriftelijk zich ertoe moeten engageren om de toepasselijke arbeids- en sociale regelgeving na te lezen, op straffe waarvan bij vaststelling door een inspectiedienst van niet naleving ervan niet alleen het contract wordt verbroken maar er ook een specifieke boete (bovenop deze administratieve of strafrechtelijke die werd opgelegd ingevolge de vaststelling door de inspectiedienst met toepassing van het Sociaal Strafwetboek) dient betaald te worden aan de stad?