Peter Mertens op de extra gemeenteraad: "Keerlus is en blijft de fond van de kwestie"

Op maandag 9 september vond er een extra gemeenteraad plaats naar aanleiding van de incidenten die plaatsvonden tijdens het kappen van bomen eind augustus op de Gitschotellei, Drakenhoflaan en Boekenberglei. Die moesten worden geveld in het kader van de omstreden keerlus die het stadsbestuur tegen de wil van de buurt in wil aanleggen. Toen buurtbewoners proetesteerden tegen het vellen van de bomen, werd de politie ingezet. Verschillenden van hen werden gearresteerd en er vielen zelfs gewonden. PVDA-gemeenteraadslid Peter Mertens zag hoe het stadsbestuur (N-VA & Vooruit) een verhaaltje probeerde ophangen van emotionele burgers die het grote plaatje niet meer konden zien. "We hadden het beter moeten communiceren", zei het college. De hele kwestie draait niet om communicatie, merkte Mertens terecht op. "De kern van de zaak is dat de buurtbewoners het plan van de keerlus niet lusten, omdat het een slecht plan is. Dan is het logisch dat er tegenstand komt." Lees hieronder zijn volledige tussenkomst. 

Wij hadden aangedrongen op deze extra gemeenteraad, samen met andere partijen. Om te discussiëren over het verloop van heel de kwestie, het gebrek aan inspraak voor de buurt, het belang van groen en de bomen, maar ook over de keerlus zelf uiteraard. Die ligt aan de bron van die verschillende problemen.

Ik zal het zo meteen over de essentie hebben. Maar ik wil het eerst even hebben over die augustusdagen die de gemoederen zo hebben doen zinderen. Wij hebben zonet documenten ontvangen van Krinkels. Dat is het bedrijf dat instond voor het kappen van de bomen.

Uit die documenten blijkt dat op 1 augustus de stad samen met Krinkels een plaatsbezoek had, om te bepalen welke bomen er gerooid moesten worden. Op 6 augustus volgt dan de opdracht, via mail, van het stadsbestuur aan het bedrijf om met de kap te beginnen op maandag 25 augustus. Krinkels maakt daarop een offerte op voor twee weken werk, tien werkdagen, ofwel tachtig uur.

Maar dan gebeurt er iets interessant. Op 13 augustus - de buurtbewoners beginnen zich dan te roeren, er is al wat commotie ontstaan rond een mogelijke kap - op 13 augustus vraagt het stadsbestuur om niet pas op 25 augustus te starten, maar al op de achttiende. Dus aanvankelijk is er meer tijd voorzien, maar dan wordt er toch een forcing gevoerd om alles sneller te laten doorgaan. Uiteindelijk zal het ook geen tien dagen duren, maar een luttele vier dagen.

Dat kan twee dingen betekenen: ofwel was Vooruit inderdaad niet op de hoogte van het feit dat de kap ging beginnen. Dan werd er cruciale info achtergehouden door de coalitiepartner, de N-VA. Ofwel was Vooruit wel op de hoogte, maar wordt er nadien tegen de pers iets anders verteld. Wij zouden graag opgeklaard zien welk van de twee het nu geweest is.

We willen ook graag weten waarom er ineens zo’n haast gemaakt moest worden. Waarom de datum van de kap plots naar voren geschoven moest worden, waarom er tien dagen werden voorzien, terwijl uiteindelijk bijna alle bomen plat lagen op amper vier dagen tijd.

Volgens ons is dat dus omdat men wist dat de buurtbewoners in de gaten hadden dat er iets op til was. En wanneer ze eenmaal op straat kwamen in een poging om de kap tegen te houden, moest er nog eens extra vaart achter komen. Om toch maar zoveel mogelijk bomen geveld te krijgen vooraleer er een juridische uitspraak was die dat zou kunnen beletten  En om de buurtbewoners voor voldongen feiten te kunnen stellen.

Heel dit debacle heeft in elk geval enkele zaken pijnlijk duidelijk gemaakt.


1. De keerlus is de fond van de zaak

Er wordt nu gedaan alsof heel deze kwestie enkel en alleen draait om de manier waarop dit is aangepakt. Alsof men met betere communicatie naar de buurt en de betrokken districten toe had kunnen vermijden dat er protest zou geweest zijn.
Maar de fond van de zaak is dat het plan van de keerlus al jaren op verzet stuit, en terecht.

Ik vraag mij oprecht af waarom de andere partijen het daar niet meer over willen hebben. Het gaat plots alleen nog maar over de manier waarop de werken zijn aangepakt, over de communicatie naar de districten en naar de burger toe. Dat is inderdaad belangrijk. Er worden terechte vragen over gesteld. Maar de hoofdzaak blijft dat heel deze kwestie begint en eindigt met de slechte en overbodige plannen voor de keerlus.

Volgens burgemeester Van Doesburg zal de keerlus voor meer openbaar vervoer zorgen. Maar volgens reizigersorganisatie TreinTramBus is het absurd dat De Lijn en schepen Kennis blijven volhouden dat de keerlus absoluut noodzakelijk is, terwijl er nog altijd geen duidelijk plan is welke lijnen er zullen rijden en hoe het toekomstige tramnet er zal uitzien. 

Ook de Modal Shift coalitie spaart haar kritiek niet. Volgens hen betekent de aanleg van de keerlus niet méér, maar minder openbaar vervoer, omdat de keerlus als eindhalte fungeert. Daarnaast begrijpen ze niet waarom de tram hier zou moeten terugkeren, terwijl er al jaren vraag is om de dagelijkse files ter hoogte van de Ruggeveldlaan op te lossen door de tram net verder te laten rijden via de Noord-Zuidverbinding, als onderdeel van de Districtenlijn.

De Lijn heeft zelf in het verleden al toegegeven dat het om een besapringsoperatie gaat. Revent nog op de themacomissie, of tijdens een infomoment in 2022 bijvoorbeeld:

Vraag: Waarom wordt de bestaande keerlus aan Silsburg niet gebruikt in plaats van deze ingrijpende infrastructuurwerken ? 

Antwoord:De Lijn beschikt niet over voldoende middelen om extra  tramstellen aan te kopen en om extra chauffeurs aan te werven. Door de keerlus te voorzien kan De Lijn besparen op exploitatiemiddelen door de stadslijn iets in te korten. 

Een ander argument dat we al vaak hoorden, is dat er weliswaar bomen verdwijnen, maar dat er meer groen in de plaats zal komen. Ook dat wordt tegengesproken door experten. Het gaat om de kwaliteit van het groen. Het kost veel tijd én geld om een nieuwe boom te doen groeien, zeker in een stadsomgeving, zegt Boomexpert Bart Backaert. Bovendien heeft het jaren nodig voordat ze weer effect hebben op het klimaat.

Er verdwijnen ook bijna honderd parkeerplaatsen, de verkeersveiligheid gaat er op achteruit, en de wekelijkse woensdagmarkt zal moeten verhuizen en komt daardoor in gevaar.

Al die bezwaren neem je niet weg met heldere communicatie. Een brief naar de buurtbewoners of een telefoontje naar de betrokken districten over de geplande werken verandert niets aan de grond van de zaak.

De buurtbewoners hebben groot gelijk dat ze zich tegen deze plannen verzetten. Ze zullen dat blijven doen, en wij zullen hen daarin blijven steunen.

2. De visie van dit stadsbestuur op democratie

Dit stadsbestuur heeft een zeer enge visie op democratie. Dat werd afgelopen maand nog maar eens duidelijk.

Democratie is voor dit stadsbestuur een kwestie van om de vijf jaar een bolletje kleuren. De rest van de tijd moeten mensen hun mond houden.

Dat de buurtbewoners van de Boekenberglei, Drakenhoflaan en Gitschotellei zich niet zomaar neerlegden bij het kappen van de bomen en het doorduwen van de keerlus, viel dus niet in goede aarde.

Mensen die hun democratische rechten uitoefenen, werden behandeld als criminelen. Mensen die in een boom klommen om de kap tegen te houden werden gearresteerd. Francis, een van de buurtbewoners die kwam protesteren tegen de kap, werd door de politie tegen de grond gewerkt en moest met een hersenschudding naar het ziekenhuis . Het bemiddelingsteam dat aanwezig was, kwam tegen de mensen zeggen dat ze de opdracht hadden gekregen om niet te bemiddelen.

Die mensen hadden het recht om daar te zijn. Het recht op vreedzaam protest behoort tot onze grondrechten. Het Europees hof zegt daar bovendien over dat dat recht nog sterker geldt als er een beroepsprocedure loopt, wat hier het geval is. Er was de procedure in UDN (uiterst dringende noodzaak) om de bomenkap te stoppen, maar ook de procedure voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen.

Niemand had daar opgepakt mogen worden. Niet de burgers, niet het districtsraadslid van Vooruit, niet onze fractieleider. Iedereen had het recht daar te zijn. Maar in een democratie zijn er kanaries in een koolmijn. Eén ervan is hoe men omgaat met oppositie. Ook daarover is het Europees recht helder. Het recht op protest geldt nog sterker als het over oppositie-volksvertegenwoordigers gaat. Manal Toumi werd gearresteerd. Omdat ze weigerde op een man te gaan staan die achter haar op de grond gevallen was door het geduw van de ordediensten. De agent die haar arresteerde was op de hoogte van haar functie. Onze voorzitter is met een advocaat naar het politiebureau gegaan om nogmaals duidelijk te maken wat dit betekent. Niemand is op die beslissing teruggekomen. Ook dat is een teken aan de wand van hoe men hier in deze stad met kritische stemmen omgaat.

Ook Pieter Van den Broeck, professor ruimtelijke planning en duurzame ontwikkeling aan de KU Leuven, zag in augustus hoe de maskers van dit stadsbestuur afvielen. "Velen herleiden democratie tot het deelnemen aan verkiezingen, maar wat er in de jaren tussenin gebeurt – mensen die samenkomen, dossiers aanleggen, actie voeren – dát is democratie”, zei hij. “Als je als overheid dat niet wil horen of zien, is repressie het enige middel dat overblijft."

3. Neerbuigend paternalisme naar de eigen burgers en de districten

Inspraak van A tot Z? Waar of wanneer heeft u die gezien? 

Toen het stadsbestuur meer dan duizend bezwaarschriften ingediend door buurtbewoners zomaar opeens was kwijtgeraakt?  Op de speciale themacommissie waar enkel het standpunt van de stad en De Lijn aan bod mochten komen? Toen de betrokken districten, waar jullie eigen partijen nota bene in het bestuur zitten, niet eens op de hoogte gesteld werden van de werken eind augustus? Het Juiste Spoor wou hier vanavond ook komen spreken, maar dat kan niet eens volgens het protocol van de gemeenteraad.

De mensen die zich verzetten tegen de keerlus, worden bovendien ook nog eens weggezet als zageventen die geen tram voor hun deur willen, of als onwetenden die het grotere plaatsje niet kunnen zien.

Zoals mevrouw Van Doesburg het verwoordde: “Het valt me op dat de mensen die daar staan te betogen, degenen zijn die de mond vol hebben van openbaar vervoer. Maar dat zij het zijn die dit dan ineens een verschrikkelijk project vinden.”

Schepen Kennis zei dan weer op ATV: “Initieel zijn mensen misschien ongelukkig. Maar de ervaring leert mij dat er achteraf meestal wel veel blije gezichten zijn.”

Wat een paternalisme. De buurtbewoners verdiepen zich al jaren in dit dossier. Ze kennen dat van binnen en van buiten. Ze beseffen goed genoeg waar het hier over gaat. Dat is net de reden dat ze zich verzetten tegen de keerlus. Omdat ze weten dat dit een vermindering van het openbaar vervoer zal zijn. Omdat ze weten dat het groen dat verdwijnt niet zomaar te vervangen is. En omdat ze weten dat het een onnodig plan is. Dat er alternatieven zijn. Ze hebben die tot in detail uitgewerkt. Het stadsbestuur heeft daar nog nooit deftig naar gekeken. Het moest en zou altijd de keerlus worden.

De gebeurtenissen die we eind augustus in Deurne zagen, zijn dus geen op zichzelf staand iets. Het is de zoveelste episode in een lange reeks. Een waarbij het stadsbestuur al sinds 2017 een slecht, onnodig en duur plan koste wat kost wil doorduwen. Maar ook deze keer hebben de buurtbewoners zich niet gewonnen gegeven. Ze zullen zich blijven verzetten tegen de keerlus, en wij zullen hen daarin blijven steunen.

Het is goed dat we nu gaan kijken hoe dit is kunnen gebeuren, en hoe we dat in de toekomst kunnen vermijden. Maar wat ons betreft is de fond van de zaak dus dat de keerlus volgens de buurtbewoners een onnodig en slecht plan is. Daarom hebben we een amendement ingediend om alle werken op te schorten, tot de alternatieven voor dit plan eindelijk degelijk onderzocht zijn. Als het het stadsbestuur dus menens is om de breuk van vertrouwen die is ontstaan tussen haar en de buurt te herstellen, dan keurt ook de meerderheid dit voorstel goed.

--------------------------------------------------------------

Zowel N-VA als Vooruit blijven vasthouden aan de keerlus. Het amendement van de PVDA waarin werd opgeroepen om alle verdere werken in het kader van de keerlus te schorsen en samen met de buurt de alternatieven in kaart te brengen, werd weggestemd.