Ondersteuning voor slachtoffers zaak-Borealis schiet zwaar tekort

"Eind juli kwam er een extreem geval van sociale dumping en uitbuiting aan het licht bij Borealis, in de Antwerpse haven. Op een werf van een nieuwe fabriek van het bedrijf bleken 55 slachtoffers van mensenhandel tewerkgesteld te zijn. Het gaat om geschoolde arbeiders, lassers en pijpfitters. De groep bleek al snel echter veel groter. Ondertussen zijn er al zeker 138 slachtoffers van mensenhandel erkend. 

“Ongezien geval van moderne slavernij ontdekt op bouwwerf van chemiereus Borealis in Antwerpse haven” schrijft Gazet van Antwerpen op 26 juli “Dit doet denken Qatar en Dubai”. 

Het doet denken aan Qatar. Het is één van de grootste dossiers van slavenarbeid in de recente geschiedenis van Europa. 

Ondanks de enorme schaal van de mensenhandel, bleef een reactie op niveau vanuit het beleid volledig uit. Eerst bleken er 17 Bengaalse slachtoffers vergeten te zijn, die lang in onzekerheid bleven over hun huisvesting toen ze de appartementen in lamentabele toestanden en niet brandveilig, moesten verlaten. Een grote groep Turkse arbeiders moest eerst protesteren voor het politiekantoor in de Handelsstraat voor ze gehoord werden. Sommige slachtoffers werden zelfs een tweede keer aan het werk gezet op de werf van BASF, waar inspectie hen een tweede keer aantrof. 

Ondersteuning schiet tekort

Sinds het uitbarsten van de zaak schiet de ondersteuning aan de slachtoffers van mensenhandel zwaar te kort. 
De Bengaalse en Filippijnse slachtoffers werden in overleg met Payoke ondergebracht in het Aras-hotel.
Enkel de eerste groep kreeg de nodige papieren om voor eender welke werkgever opnieuw te gaan werken. Voor de 17 overige Bengaalse slachtoffers, en voor de groep van de Turkse arbeiders blijft twee maanden na de feiten elke ernstige oplossing uit. 

Bestuursniveaus wijzen naar elkaar, de Vlaamse regering die verantwoordelijk is voor opvang en financiering liet Payoke kopje onder gaan. En op lokaal vlak blijft elk initiatief uit om te zorgen voor een permanente oplossing voor de arbeiders die onze stad en onze fabrieken hier bouwen. Ondertussen zijn er al bijna twee maanden vrijwilligers bezig die hen in hun dringendste noden voorzien met voedselpaketten. Journalisten brachten de feiten naar boven hoe arbeiders door aannemingsbedrijf Irem onder druk worden gezet om ontslag te tekenen, te tekenen dat het bedrijf hen niets meer verschuldigd is en dat ze geen aanspraak meer maken op een woonst. 

Vragen voor het stadsbestuur

Wat de Stad Antwerpen betreft heb ik specifiek twee vragen. Een vraag naar de huisvestiging van de getroffen arbeiders. En een vraag naar de OCMW-steun voor de slachtoffers.

Het punt is dat vandaag, twee maanden na de feiten aan het licht zijn gekomen, er voor het  overgrote deel van de arbeiders die slachtoffer werden van mensenhandel nog steeds geen oplossing is. Twee maanden na de uitbarsting van het schandaal blijven sommigen nog altijd in panden waar het binnen regent. Op 1 oktober zou een deel van hen opnieuw moeten vertrekken uit de woningen van aannemer Irem waar ze momenteel in verblijven. Hoe kan de Stad Antwerpen nu zorgen dat er effectief een oplossing komt voor de getroffen arbeiders? 

Die arbeiders komen hier onze fabrieken bouwen, ze zijn slachtoffer van uitbuiting en uitpersing. Dat wordt aangepakt. Maar ondertussen zitten die mensen hier zonder iets. Dat is echt mensonterend. Wat kan het Antwerps OCMW hier aan doen?

Welke maatregelen neemt het stadsbestuur naar Borealis toe om te verzekeren dat de arbeiders correct vergoed worden voor hun geleverde werk? De havenschepen was er bij toen de eerste spadesteek werd gezet om de nieuwe Borealisfabriek te bouwen, en 6 miljoen euro Vlaamse subsidies werden beloofd. Is het stadsbestuur er nu ook voor de arbeiders die maanden bouwden aan die fabriek? 

Hoe wil het stadsbestuur in de toekomst zorgen dat dit soort wantoestanden onmogelijk worden gemaakt? Hoe geeft het stadsbestuur het voorbeeld door verantwoordelijkheid op te nemen op eigen publieke werven om ketens van onderaanneming, onderbetaling en uitbuiting uit te sluiten?

Stad moet lessen trekken

Hoe reageerde het stadsbestuur? Zowel burgemeester Bart De Wever (N-VA), als schepen van sociale zaken Tom Meeuws (Vooruit), wezen opnieuw op de verantwoordelijkheid van Vlaanderen en de federale regering. Hoewel de stad en het OCMW volgens hen wel degelijk tussenkomt in de ondersteuning, ligt het zwaartepunt op andere beleidsniveaus. "Het dossier overstijgt Antwerpen, dus ik zou iedereen hier willen oproepen om ook op die niveaus initiatief te nemen. Antwerpen doet op dit moment zelfs meer als het wettelijk moet doen. Wanneer die mensen tegen oktober geen woning hebben, zal de stad opnieuw haar verantwoordelijkheid opnemen", zei De Wever.

"Het is een belangrijk signaal naar de arbeiders dat de stad wat hun huisvesting betreft zal tussenkomen mocht dat in oktober nog niet in orde zijn. Daarnaast is het een goede zaak dat het OCMW tussen zal komen in de verdere ondersteuning. Dat zijn twee positieve signalen die uit deze gemeenteraad voortkomen" antwoordde Mertens. "Anderzijds zullen we op verschillende niveaus actie moeten ondernemen om heel het verdienmodel dat er rond die sociale dumping bestaat aan te pakken. En dan kom je wel terug bij Antwerpen op niveau van het stadsbestuur. De stad zou strenger moeten controleren op de werven op haar grondgebied. Dat zien we ook bij de bouwramp op Nieuw Zuid terugkomen, met de gigantische keten aan onderaannemingen. Het stadsbestuur is onvoldoende op de hoogte van wat er zich op haar werven afspeelt. Om dit soort mensonterende toestanden in de toekomst te vermijden, moet de stad actiever gaan controleren op de bouwwerven."