
Geen trendbreuk in Antwerpen, stadsbestuur kookt met dezelfde recepten
27 januari 2025
De twaalfkoppige PVDA-fractie nam het bestuursakkoord onder de loep. Fractieleidster Manal Toumi nam het woord op de gemeenteraad van januari 2025. Noch op het vlak van wonen, mobiliteit, diversiteit en dienstverlening komt er de trendbreuk die er nodig is voor een sociale stad. Lees hier haar tussenkomst.
Beste gemeenteraadsleden,
De verkiezingen zijn nog niet zo ver achter de rug en deze campagne is voor de eerste keer in zoveel tijd gegaan over sociale thema’s. Over de wooncrisis in onze stad, over mobiliteit en over een stad waar iedereen zich thuis moet voelen en nog zoveel meer.
Meneer Janssens, u had het zelfs over een trendbreuk op het moment dat u uw comeback deed. U zei dat u zich ergerde aan enkele evoluties in Antwerpen en u vond dat er een trendbreuk moest komen.
Die trendbreuk vind ik jammer genoeg niet terug in dit bestuursakkoord. Ik zie enkel dezelfde recepten waarmee men al 12 jaar lang kookt.
Recept 1: een woonmarkt op maat van de private spelers
De Antwerpenaar had gehoopt dat er een trendbreuk zou komen op vlak van wonen, want betaalbaar wonen was the talk of the town tijdens de campagne en wij zijn ook heel blij dat wij mee ervoor hebben gezorgd om eisen voor betaalbaar wonen tijdens die campagne naar voren te schuiven.
Maar al snel bleek dat wij niet de enige partij waren die inzagen dat er een wooncrisis heerst in onze stad en daar dringend iets aan gedaan moest worden. Bij Vooruit stonden ook heel wat maatregelen in het verkiezingsprogramma en ik citeer: “Bij woonontwikkelingen vanaf 10 wooneenheden voorzien we minstens 20% sociale- en 20% betaalbare woningen.”
Dus ondanks de belofte om voorwaarden op te leggen waarbinnen de projectontwikkelaar kan bouwen, zie ik dit toch nergens terugkomen hier in het akkoord.
En ik weet dat u mij straks zal zeggen: “Mevrouw Toumi, wij zorgen wel voor 7500 nieuwe of hernieuwde sociale woningen, dat zijn er 2500 meer dan vorige keer.” Supertof, maar GVA-journalist Sacha Van Wiele merkte terecht op tijdens de persconferentie van het bestuursakkoord dat jullie dezelfde truc gebruiken als in 2018 om “nieuwe OF gerenoveerde woningen” te bouwen, maar dan met andere cijfers.
Er werd toen beloofd om te zorgen voor 5000 nieuwe OF hernieuwde sociale woningen tegen het einde van de legislatuur. Wat hebben we nu?
Er waren netto 100 minder sociale woningen. (Vlaamse cijfers → de cijfers van minister Diependaele, u welbekend).
Een op vijf sociale woningen staat leeg, een historisch dieptepunt.
De klachten over gebrekkige, verwaarloosde woningen blijven komen. Denk aan de schimmelwoningen op de Luchtbal, de Torekens op de Arenawei... Telkens zijn het sociale huurders zelf die via de pers aan de alarmbel moeten trekken.
Onze stad heeft nood aan regels die we opleggen om betaalbaar wonen te garanderen, want wonen is geen luxe, maar een recht voor iedereen. Ons eigen voorstel is om in elk nieuw woonproject ⅓ betaalbaar wonen en ⅓ sociaal wonen te voorzien. En met dat laatste derde mag de ontwikkelaar zijn goesting doen. Niet enkel overleggen, maar sociale verplichtingen opleggen, dat is een trendbreuk.
Recept 2: een ondergefinancierd openbaar vervoer en aankondigingen van tramverlengingen in de verre toekomst
Naast wonen stond mobiliteit ook hoog op de agenda tijdens de campagne.
Dat er dringend geïnvesteerd moet worden in trams, bussen, treinen en vervoer op het water, dat leek iedereen te beseffen. Er staan ook effectief mooie beloftes op het vlak van openbaar vervoer in dit bestuursakkoord. Ik neem er even een paar uit:
- Een sterker regionaal treinaanbod: ontwikkeling van het ringspoor, met stations op Linkeroever, Luchtbal, Schijnpoort.
- Een tramlijn die de districten verbindt.
- Een tramlijn naar het UZA, doortrekken van de tram op de Bisschoppenhoflaan.
- Trams die ook ‘s nachts rijden.
- Meer en frequentere veerdiensten over de Schelde.
Allemaal heel mooie projecten, waar wij zelf ook voor hebben gepleit.
Maar bij mij deden ze wel een belletje rinkelen toen ik ze las. Want wat zie je wanneer je het bestuursakkoord van zes jaar geleden erbij neemt? Exact dezelfde beloftes, misschien een beetje anders verwoord, maar wel dezelfde beloftes.
Ontwikkeling van het ringspoor? Stond er toen ook in. Districtentram? Idem. Openbaar vervoer ‘s nachts, meer en frequente veerdiensten, extra tramverbindingen, het is ons allemaal zes jaar geleden al eens beloofd. Ik woon al mijn hele leven in Deurne. Al sinds ik mij kan herinneren, spreekt men van een tram op de Bisschoppenhoflaan. Meneer Kennis zei vorige week nog in de Gazet Van Antwerpen en ik citeer: “Ik weet dat het allemaal traag gaat. Ik wou dat ik een toverstok had, maar die heb ik niet.”
Volgens de N-VA zou het op vlak van mobiliteit allemaal veel beter gaan van zodra we eindelijk een Antwerpse minister op die post hadden. Die droom is een realiteit geworden met mevrouw Annick De Ridder, een Antwerpse minister van Mobiliteit in het Vlaams Parlement.
Maar die moet zelf toegeven in het Vlaams Parlement dat er gewoon niet genoeg budget is voorzien. “Er zullen keuzes gemaakt moeten worden, en dat geld kan niet allemaal naar Antwerpen gaan”, zei de minister. Die mooie beloftes zullen dus niet hard gemaakt worden, omdat de eigen Vlaamse regering onvoldoende middelen voorziet.
Er wordt gesproken over de modal shift, maar er is toch niemand die gelooft dat we dat met dit beleid gaan halen. We staan volgend jaar (!) voor een mobiliteitsinfarct, met het samenvallen van de Oosterweelwerken en de geplande renovatie van de premetrotunnels.
Bij de heraanleg van de ring in 2004 kwamen er zeer concrete minder-hindermaatregelen, en werden er miljoenen vrijgemaakt. Vandaag komen we niet verder dan enkele vage beloftes over meer vervoer op het water en aandringen op een betere treinverbinding.
Dus het feit dat het allemaal anders en beter moest gaan, ook volgens de N-VA, lijkt snel vergeten. Schepen Kennis zei afgelopen week in GVA dat we ons eigenlijk gewoon aan een verderzetting van zijn mobiliteitsbeleid mogen verwachten.
Terwijl het net dat beleid is dat ons tot dit punt heeft gebracht. De Antwerpenaar heeft niks aan luchtkastelen. Mensen willen oplossingen. Echte investeringen. Een groter aanbod, goed onderhouden bussen en trams. Roltrappen die werken. Betaalbaar openbaar vervoer. Kortom: de wortel in plaats van de stok. Dat is hoe je naar een modal shift toewerkt.
Recept 3: een krampachtig diversiteitsbeleid
De diversiteit in onze stad is iets waar we heel trots op moeten zijn.
Antwerpen is een havenstad gericht op de wereld, met heel wat nationaliteiten die hier samenleven. Ik heb een korte opzoeking gedaan (Control+F) en het woord racisme komt 3 keer voor in dit bestuursakkoord van 109 pagina's. Dit toont heel wat mensen hoe men echt denkt over racisme. Over de impact die racisme heeft op mensen en hoeveel levens het verwoest.
Een mooi voorbeeld daarvan is het hoofddoekenverbod. Veel over gezegd tijdens de campagne, meneer Janssens die als comeback zijn excuses aanbiedt aan de vrouwen die onder die beslissing hebben geleden, en ik en zoveel anderen hadden oprecht gehoopt dat daar iets aan zou veranderen.
In het bestuursakkoord staat in punt 557 het voorstel om functiekledij te onderzoeken, dat trouwens op voorstel van de PVDA was, is een stap in de goede richting, maar we gaan ook zien wat daar effectief van in huis gaat komen en ook heel belangrijk dat dit altijd gebeurt in overleg.
Maar de grootste uitdaging in dit dossier zit eerder in het hoofddoekenverbod op de scholen en daar staat letterlijk in punt 376: “We blijven ons aansluiten bij het GO! en het provinciaal onderwijs inzake de levensbeschouwelijke neutraliteit bij het onderwijzend personeel van het stedelijk onderwijs.”
Heel jammer en teleurstellend om dit te lezen na alles wat daar rond gezegd is geweest tijdens de campagne en alle beloftes die gemaakt werden. Er is een groot lerarentekort en er zijn zoveel capabele jonge vrouwen met heel veel talent en goesting om les te geven die we gewoonweg missen. Ik weet niet hoe het zit bij jullie, maar ik kan mij absoluut niet herinneren wat mijn leerkrachten in het middelbaar droegen en welke accessoires ze aanhadden. Wiskunde is wiskunde, of je nu een hoofddoek, tulband, pet of diadeem op je hoofd hebt. In grootsteden zoals Londen hebben ze zelfs politievrouwen met een hoofddoek die perfect neutrale dienstverlening verzorgen. Als het in Londen kan, waarom kan het dan niet hier in Antwerpen? Voor ons zit de neutraliteit in de dienstverlening van de medewerkers en in de manier waarop leerkrachten lesgeven, niet in hoe ze eruitzien.
Recept 4: mogelijke besparingen op personeel en steeds minder laagdrempelige dienstverlening
En om verder te gaan op het stadspersoneel, staat in het bestuursakkoord dat de stedelijke medewerkers de “beste ambassadeurs” zijn van de stad en dat de stad “een aantrekkelijke werkgever” is, maar wat is het stadsbestuur van plan met haar werknemers?
In 2012 voerde het stadsbestuur een besparing van 1420 voltijdsequivalenten door. In 2018 kwam daar een personeelsbesparing ter waarde van 110 miljoen euro bij. Wat mogen we verwachten van dit stadsbestuur?
In het bestuursakkoord wordt ook ergens aangehaald dat er "voldoende personeel" is voor de ambities van de stad en wordt er een "concurrentieel" personeelsbeleid aangekondigd. De processen binnen de stedelijke werking zullen “continu tegen het licht gehouden” worden. In het onderdeel over de financiën lezen we: “We zorgen jaarlijks voor een voldoende groot positief exploitatiesaldo om onze investeringen zo veel mogelijk zelf mee te financieren.”
⇒ In mensentaal betekent dit: we besparen op onze terugkerende uitgaven om meer te kunnen investeren. De afgelopen jaren vertaalde dit zich in: besparen op het personeel. Gaat dat nu ook het geval zijn en zal er opnieuw bespaard worden? Dat is de vraag.
Overal binnen de administratie horen we van PVDA dat personeel op haar tandvlees zit: aan de loketten, aan de vuilkar, in het sociaal werk, bij de kinderopvang, bij technische tekenaars…
Zij moeten de ambities van de stad waarmaken met telkens minder collega’s en meer stress.
Kijk maar naar de stedelijke kinderopvang
Het stadsbestuur wil extra personeel aantrekken voor de stedelijke kinderopvang. Maar hoe gaan we die mensen vinden en houden zonder de werkomstandigheden te verbeteren? Het aantal kinderen per begeleider wordt niet verlaagd, negen kinderen per begeleider is te veel, de werkdruk blijft torenhoog, met hoge ziekte-uitval als gevolg. 1 op 3 stedelijke kindbegeleiders is in langdurige ziekte.
In plaats van daar iets aan te doen, wil de stad pionier zijn door camera’s in alle crèches te plaatsen. Maar een camera kan enkel registreren: het kan geen huilende baby troosten, geen peuter eten geven of een educatief spelletje spelen. Extra personeel is nodig.
Maar kijk ook naar de loketdiensten:
Nergens wordt de halvering van de openingsuren van 6 districtsloketten in vraag gesteld. De loketten van Borgerhout, Linkeroever, Hoboken, Berchem, Ekeren en Bezali zijn nog maar twee dagen open en geen vier. “Loket op maat” heet dat dan. Geen herbeoordeling. Ook de wijkkantoren van de politie blijven, op uitzondering van het mastergebouw, enkel beschikbaar op afspraak.
Met de PVDA hebben wij een heel andere visie op dienstverlening. Dat is een dienstverlening waarbij de burgers centraal staan, niet de regeltjes van de stad. Een dienstverlening waar digitale technologie gebruikt wordt om mensen vooruit te helpen. Om tijd vrij te maken bij medewerkers van de stad om de Antwerpenaar beter van dienst te zijn. Dat is niet voorbijgestreefd, dat is niet oubollig. Dat is een degelijke moderne dienstverlening die de mens centraal zet.
Ik heb me vandaag beperkt tot vier belangrijke recepten. We zouden nog kunnen doorgaan op de verdere uithongering van het Zorgbedrijf, de keuze voor subsidieslurpende prestigeprojecten, een wantrouwen ten opzichte van de jeugd, geen einde aan uithuiszettingen, geen verhoging van de cultuursubsidies voor jongeren… maar wees gerust, onze twaalfkoppige fractie zal daar de komende maanden nog rond tussenkomen.
Kortom, er is geen trendbreuk, geen echte oplossingen en net dezelfde recepten die gebruikt worden om problemen die alsmaar groter worden op te lossen. Daarom zal mijn fractie ook tegen dit bestuursakkoord stemmen.