Op het schepencollege besliste het stadsbestuur (N-VA, Vooruit en Open Vld) om de verplichte gemeenschapsdienst in Antwerpen in te voeren. “Het is revolterend dat het stadsbestuur jaar na jaar volwaardige jobs schrapt, en uiteindelijk eindigt met een nieuwe laag mensen die ze zo goed als gratis aan het werk zet in de stadsdiensten. Het is een nieuwe vorm van sociale dumping, waar niemand beter van wordt”, reageert gemeenteraadslid Peter Mertens (PVDA).
“Binnenkort worden werkzoekenden verplicht aan het werk gezet voor 1,3 euro per uur bovenop de werkloosheidsuitkering. Dit ruikt naar dwangarbeid binnen de overheid. Alle buitenlandse voorbeelden hebben ondertussen aangetoond dat dit dwangsysteem niet leidt naar duurzame jobs.” Volgens Mertens is het “niet verwonderlijk” dat “liberale partijen zoals N-VA en Open Vld” dit “versleten model” invoeren, maar “erg verontrustend” dat ook Vooruit daar in meegaat.
Op de collegezitting van 5 mei 2023 keurde het schepencollege een besluit goed om uitkeringsgerechtigde werklozen die minstens twee jaar werkloos zijn tewerk te stellen op zogenaamde ‘leerwerkplekken’. Hiervoor ontvangen ze vanuit Vlaanderen subsidies. “Omdat elk district een aparte aanvraag kan indienen, kan de stad Antwerpen meer dan het toegelaten maximum van 39 leerwerkplekken aanvragen", weet Mertens. “Het stadsbestuur diende het zes aanvragen in voor districten Antwerpen, Berchem, Berendrecht-Zandvliet-Lillo, Deurne, Merksem en Wilrijk, voor een totaal van 111 leerwerkplekken. Het gaat dan om klantbegeleiding bij de loketten, groenonderhoud en het opruimen van zwerfvuil. Met 111 plekken wordt Antwerpen veruit de grootste promotor van de verplichte gemeenschapsdienst in heel Vlaanderen. Dat niet alle gemeenten hiervoor warm lopen blijkt uit het cijfer dat slechts één op vier gemeenten heeft ingetekend op de Vlaamse oproep.”
De Stad Turnhout bijvoorbeeld tekende niet in op de gemeenschapsdienst. Op de gemeenteraad van 27 maart 2023 zei Turnhouts’ schepen Luc Op de Beeck: "We zoeken liever naar structurele oplossingen waarbij de werkzoekende duurzaam aan de slag kan.”
“Het is revolterend dat het stadsbestuur jaar na jaar volwaardige jobs schrapt, en uiteindelijk eindigt met een nieuwe laag mensen die ze zo goed als gratis aan het werk zet in de stadsdiensten. Het is een nieuwe vorm van sociale dumping, waar niemand beter van wordt.”, zegt Mertens. “Als die jobs er zijn, waarom worden ze dan niet opengesteld als volwaardige jobs?” vraagt Mertens zich af.
Alle initiatieven in het buitenland om verplichte gemeenschapsdienst voor een uitkering en een habbekrats in te voeren hebben niet geleid tot duurzame jobs. Het enige wat een verplichte gemeenschapsdienst doet, is correct betaalde jobs verdringen. Er is het bekende voorbeeld in Nederland van straatveger Harry uit Den Haag wiens job eerst werd wegbezuinigd door de gemeente. Drie jaar later jaren moest hij op zijn 63 in het statuut van geactiveerde werkloze exact dezelfde staten vegen als voordien, maar dan voor enkele honderden euro’s minder. “Waarom zouden lokale besturen nog degelijke jobs voorzien in de groendienst, bij de loketten, als je mensen ook gratis kan inschakelen? Dit is een hellend vlak voor de arbeidsmarkt, waar vakbonden en experten zich al uitgebreid tegen uitgesproken hebben”, stelt Mertens.
“Met dit beleid doen N-VA, Open Vld maar ook Vooruit voluit mee aan de stigmatisering van mensen die het al heel moeilijk hebben”, vervolgt Mertens. “Ze legt de schuld bij het individu, dat met werkstraffen op de arbeidsmarkt moet worden gejaagd..Dat er al jaren een tekort is aan werkbare en correct betaalde jobs in de bodem van de arbeidsmarkt, daar gebeurt niks aan. Het gaat hier immers niet enkel om de mensen die na twee jaar werkloosheid in verplichte gemeenschapsdienst terechtkomen. Het gaat om de stok waarmee men duizenden anderen werklozen duwt om snel eender welke job aan te nemen, ook als die niet kwalitatief, werkbaar of menselijk betaald is.”
De linkse partij neemt klaar standpunt in tegen verplichte gemeenschapsdienst. “Het is een slinkse herinvoering van dwangarbeid die georganiseerd wordt door de overheid en die werknemers tegen elkaar opzet: gratis werknemers tegen normaal betaalde werknemers. Het is bovendien arbeid die verboden is door het Europees Verdrag van de Mensenrechten, artikel 4. Conventie 29 van de Internationale Arbeidsorganisatie. Handvest van de grondrechten van de EU, art 15. Universele Verklaring van de mensenrechten, art 23.”
De regie voor de verplichte dienstverlening zit bovendien niet bij de VDAB, waar elke arbeidsmiddelaar nog zelf kan oordelen of men een cliënt in een traject steekt. “Voortaan komt de regie bij de lokale besturen, en die zullen voor een grote push zorgen want als zij niet al hun leerwerkplaatsen invullen, dan verliezen ze de volledige subsidie.”, zegt Mertens. “Er gaat dus een enorm grote druk komen op de partners die dit moeten uitvoeren.”
Dat het meest uitgebreide dossier uitgerekend in Antwerpen wordt ingediend, waar N-VA samen bestuurt met Vooruit en Open VLD is niet onschuldig. Het gaat om een dossier dat rechts in de Vlaamse regering erdoor heeft geduwd. Het is bijzonder verontrustend dat dergelijke sleuteldossiers telkens kunnen rekenen op de steun van het Antwerpse stadsbestuur. “Vorige week nog kapittelde schepen Tom Meeuws in Knack de verplichte gemeenschapsdienst als ‘dwangarbeid in overheidsjobs’. Maar in het Antwerpse college is de partij van Conner Rousseau alvast niet gaan dwarsliggen.”, zegt Mertens. “Is dit een voorafname van de coalitieplannen van De Wever en Rousseau?” vraagt hij zich af.
