Begroting: Sociale crisis woedt in Antwerpen, ondertussen bouwt stad luchtkastelen

Op de gemeenteraad van november 2024 analyseerde gemeenteraadslid Peter Mertens de stadsbegroting. Door investeringen te overbudgetteren en fictieve leningen in te schrijven rekent dit stadsbestuur zich arm en bespaart het op haar werkingsmiddelen. Lees hier de tussenkomst van Peter Mertens.

Beste gemeenteraadsleden,

“Dit is een louter technische aanpassing van de boekhouding,” zegt schepen van Financiën, Koen Kennis. “We voeren verder uit wat er in het bestuursakkoord staat, er zijn geen grote wijzigingen ten opzichte van de vorige jaren. We investeren 50 miljoen extra in cybersecurity en we nemen Borsbeek als 10de district op in de begroting.”

Ondertussen zit de as N-VA-Vooruit samen om een nieuw bestuursakkoord te schrijven. In alle geheim wordt de grote lijn van het stadsbeleid in het kamertje hiernaast uitgetekend.

Met dit meerjarenplan willen we drie inhoudelijke kritieken meegeven.

Stop de overbudgettering van de investeringen: ze zijn de duimschroeven van deze begroting.

Wie naar de cijfers kijkt, ziet dat deze aanpassing van het meerjarenplan werkt met twee maten en twee gewichten. Op de exploitatiebegroting, de jaarlijkse ontvangsten en uitgaven voor de werking van de stad, wordt bespaard. Voor de investeringen worden er miljoenen te veel ingeschreven.

Op de exploitatiebegroting wordt elke euro omgedraaid. Op het eigen personeel moest er over de hele legislatuur 110 miljoen bespaard worden. Subsidies aan sociale en culturele organisaties worden nauwlettend in het oog gehouden. De districten krijgen onvoldoende middelen om hun sociale rol waar te maken. De budgetten van het Zorgbedrijf worden steeds verder afgebouwd.

Maar op het vlak van investeringen worden de teugels losgelaten. Jaar na jaar worden er miljoenen investeringen ingeschreven die niet gerealiseerd worden. Eén derde van de investeringen gaat niet door in het jaar dat het gebudgetteerd wordt.

Van het totale investeringsbudget wordt in deze begroting al 168 miljoen naar het volgende meerjarenplan, na 2025, doorgeschoven. En waarschijnlijk loopt dit tegen het einde van volgend jaar op tot een half miljard. Geld dat in de tabellen staat, maar niet gebruikt wordt. Een half miljard.

Over welke projecten gaat het? 43 miljoen voor de Grote Verbinding, 33 miljoen voor heraanleg en onderhoud infrastructuur, 10 miljoen voor verkeersveiligheid, 4,5 miljoen voor een klimaatneutrale en -robuuste stad, 1,5 miljoen voor een menswaardig inkomen voor Antwerpenaren die het moeilijk hebben, 9 miljoen voor Cultuurhoofdstad van Vlaanderen, 19 miljoen voor internationale kunst- en cultuurinfrastructuur, 14,5 miljoen voor een gevarieerd en betaalbaar woonaanbod…

Het meerjarenplan wekt de indruk dat de investeringen gerealiseerd zullen worden, maar dat gebeurt niet.

Wat zegt de onafhankelijke commissie financiën – die onze begroting naleest – al elk jaar opnieuw? “Het is belangrijk om investeringsbudgetten zo realistisch mogelijk in te schatten, zowel qua omvang als qua timing, omdat dit een impact heeft op de budgettaire ruimte voor exploitatie-uitgaven via de terugbetalingsmogelijkheden voor financiële schulden.”

Met andere woorden: elk jaar overbudgetteert dit stadsbestuur miljoenen voor investeringsprojecten. Het gaat zogezegd voor honderden miljoenen euro’s nieuwe leningen aan, waarop er ook hoge aflossingen staan. Die aflossingen lopen op tot 72 miljoen voor het jaar 2028. Deze fictieve aflossingen kunnen niet gebruikt worden voor de werkingsmiddelen, die altijd onder druk staan.

En terwijl de stad de broeksriem aanhaalt, worden de straten niet meer deftig gepoetst. Vuilnismannen en -vrouwen en straatvegers doen hun uiterste best om onze straten proper te houden, maar krijgen het niet gebolwerkt. Men kreunt onder de werkdruk aan de loketten. Sociaal werkers bij het OCMW hebben 60 dossiers per medewerker in plaats van 50. De stedelijke kinderopvang telt één op drie langdurig zieken, mede door de stress van onderbezetting.

Volgens schepen Kennis doet dit debat er niet toe. Zolang we maar blijven investeren, mogen we volgens hem gerust overbudgetteren en fictieve leningen in de tabellen schrijven. Maar het doet er natuurlijk wel toe. Kennis rekent zich arm. Bij de PVDA zijn we niet tegen investeringen, maar niet ten koste van een goede werking van de stad.

Investeer in de sociale crisis

Er is een sociale crisis in de stad: er zijn enorm veel noden die nog gelenigd moeten worden. 50 miljoen voor cyberveiligheid is goed, maar waar blijven de middelen en de daadkracht voor wonen en armoedebestrijding?

38.000 mensen staan op de wachtlijst voor een sociale woning in Antwerpen. Drie gezinnen werden onlangs op straat gezet door dit stadsbestuur of staan op het punt uitgezet te worden. Ondertussen staat in Antwerpen één op vijf sociale woningen leeg: 4.553 woningen. In 2019 waren dat er nog 1.846. De helft is frictieleegstand. Dat zijn woningen die tijdelijk uit gebruik genomen zijn tussen twee verhuringen in, om kleine werken uit te voeren. Een expliciete belofte van dit bestuursakkoord was 5.000 nieuwe of vernieuwde sociale woningen. Het werden 5.000 leegstaande woningen.

Omdat de woningprijzen stijgen, kunnen vele jonge Antwerpenaren geen woning meer kopen in hun stad. Het stadsbestuur beloofde betaalbare woningen, maar raakt niet verder dan 200 op een hele legislatuur. Van het al te beperkte investeringsproject “gevarieerd en betaalbaar woonaanbod” wordt 14 miljoen uitgesteld.

De prijs van het rusthuis blijft stijgen, ook in het Zorgbedrijf. 28%, meer dan één op vier, patiënten van het Antwerpse Zorgbedrijf kan de rekening niet zelfstandig betalen en moet een beroep doen op het OCMW en op de kinderen. Toch zal dit stadsbestuur opnieuw besparen op het Zorgbedrijf. Twee miljoen euro minder in 2024 en vijf miljoen minder in 2025. Hoe kun je dan betaalbare prijzen aanbieden?

Oneerlijke boetes

In deze stad wordt niet iedereen gelijk belast. De kleinste schouders dragen de zwaarste lasten.

Neem nu het voorbeeld van parkeren. 5.000 euro betaal je als boete aan de stad wanneer je je huis verbouwt en van je garage een woonkamer maakt. Een parkeervergunning voor ondernemers om in de binnenstad te parkeren kost 1.350 euro voor drie maanden. Ben je vergeten een parkeerticketje te nemen voor de scanwagen langsrijdt, dan krijg je een retributie van 44 euro. 30 miljoen zouden de LEZ en parkeerboetes de stad dit jaar opbrengen.

Volgens Koen Kennis moeten we van de scanwagen geen cashkoe maken, door die systematisch naar plekken te sturen waar ze veel kunnen verbaliseren. Maar wat is de scanwagen nu anders dan een cashkoe?

Daartegenover staat dat een parkeeruitbater als Q-Park de parking Berchem Station mag uitbaten voor een jaarvergoeding van 10.000 euro per jaar. Dat is 22,50 euro per parkeerplaats per jaar. De publieke parking “Grote Markt” wordt uitgebaat voor een jaarvergoeding van 49 euro per parkeerplaats. De parkeer-multinationals zijn de winnaars van dit parkeerbeleid.

Beste gemeenteraadsleden, de cijfers spreken voor zich.

Terwijl de sociale crisis als een donkere wolk boven Antwerpen hangt, blijft dit stadsbestuur de duimschroeven aanspannen. Het is onaanvaardbaar dat de werkingsmiddelen van de stad en haar personeel worden uitgeknepen, terwijl miljoenen aan investeringsbudgetten jarenlang onbenut blijven. Antwerpen verdient een beleid dat haar inwoners centraal stelt, niet een begroting die fictieve leningen en onrealistische investeringen als afleiding gebruikt.

Wij pleiten voor een stad die haar prioriteiten op orde heeft. Een stad waar er geïnvesteerd wordt in betaalbare woningen, kinderopvang, eerlijke belastingen en een waardige oude dag voor iedereen. Een stad waar vuilnismannen niet uitgeput raken, loketmedewerkers niet bezwijken onder werkdruk en sociaal werkers hun dossiers kunnen opvolgen met de aandacht die elk individu verdient.

Het is tijd om de focus te verleggen, weg van grootse maar lege beloftes en terug naar het fundament van wat een stad maakt: haar mensen. Antwerpenaren vragen om oplossingen, geen uitstel. Laat ons daarom een begroting maken die werkt voor alle inwoners, niet enkel voor de boeken. Samen kunnen we bouwen aan een stad die niemand achterlaat.