De laatste tien jaar werd het bestuur van de stad Antwerpen steeds minder democratisch. PVDA nam de besluitvorming en communicatie van het stadsbestuur onder de loep. De linkse partij ziet steeds meer belangrijke beslissingen naar het college van burgemeesters en schepenen verschuiven, ten nadele van de gemeenteraad. Dat gaat gepaard met minder transparantie en toegankelijkheid. “Een kwalijke evolutie”, zegt Peter Mertens, fractieleider voor PVDA in de Antwerpse gemeenteraad. “Democratie dreigt in deze stad een hol begrip te worden. In Borgerhout, waar PVDA mee bestuurt, tonen we dat het anders kan."
"Ten eerste worden veel belangrijke beslissingen enkel nog door het college genomen”, zegt Mertens. Voorbeelden zijn de omgevingsvergunningen voor grote bouwprojecten zoals de Maritieme Campus Antwerpen, de afbouw van de stadsloketten (het plan ‘Loket op Maat’) en de invoering van de verplichte gemeenschapsdienst.
Die verschuiving zie je duidelijk in het aantal agendapunten van de gemeenteraad. "Van gemiddeld 104 punten per zitting in 2014 zijn we geëvolueerd naar 64 in 2022, een duidelijke neerwaartse trend”, zegt Mertens.
Uit haar officiële communicatie blijkt dat het college al te vaak voor haar beurt spreekt. Beslissingen die nog moeten gestemd worden op de gemeenteraad, worden vroegtijdig gecommuniceerd alsof alles reeds in kannen en kruiken is. De aanpassing van het meerjarenplan 2022, werd op 11 oktober aangekondigd als ‘fait accompli’: er zal bespaard worden en de prijs van stedelijke goederen en diensten zal stijgen. Op de gemeenteraad van oktober mocht de oppositie geen vragen over de begroting stellen. Het debat zou pas op de gemeenteraad van 28 november plaatsvinden wanneer het punt eindelijk geagendeerd stond.
“De gemeenteraad wordt steeds meer gereduceerd tot een ordinaire stemmachine”, zegt Mertens. “Nochtans is zij het enige orgaan dat rechtstreeks verkozen wordt door de Antwerpenaar.”
Ook tijdens het zomerreces, wanneer de werking van de gemeenteraad twee maanden stil ligt, blijft het college actief. Dat is natuurlijk logisch, want de stad moet bestuurd worden. Maar toevallig of niet, net tijdens de vakantie worden er heel wat controversiële beslissingen afgeklopt. Het veelbesproken werkbezoek naar Israël van de burgemeester en de lokale politie bijvoorbeeld. De beslissing om het stukje groen aan de Paul Vekemanslaan in Hoboken op te kopen, met de bedoeling om er - ondanks protest van de buurt - een nieuwe school neer te zetten. Of het besluit om de loketwerking van Hoboken uit het administratief centrum in park Sorghvliedt te verhuizen om het aan een private kinderopvang te kunnen geven. Stuk voor stuk zaken die stilletjes zouden passeren, mocht de oppositie er geen ruchtbaarheid aan hebben gegeven.
“Transparantie en toegankelijkheid zorgen voor vertrouwen”, weet Mertens. “Het is niet alleen een wapen tegen corruptie, maar zorgt er ook voor dat burgers geïnformeerd zijn en politici ter verantwoording kunnen roepen.”
“In Borgerhout, waar de PVDA mee bestuurt, tonen we hoe het beter kan”, gaat Mertens verder. “Burgers kunnen daar bijvoorbeeld rechtstreeks het districtsbestuur vragen stellen tijdens het vragenkwartier voorafgaand aan de districtsraad.” De partij lanceerde in het verleden al verschillende voorstellen om de stad democratischer te besturen, zoals inspraak en participatie van de burger bij grote vastgoedprojecten, bindende referenda en vrij toegankelijke informatie over de besluitvorming voor alle burgers.
“We staan voor de start van het nieuwe politieke jaar, het laatste voor de verkiezingen”, weet Mertens. “Laat ons van dat moment gebruik maken om de democratie in onze stad te doen heropleven”, zo stelt hij. “De toekomst van onze stad is niet alleen een zaak van negen schepenen en een burgemeester, laat staan van enkele van hun bevriende vastgoedmakelaars. Antwerpen is van ons allemaal”, besluit Mertens.
