Het televisieprogramma Pano toont vanavond een Vlaanderen dat 12.000 uithuiszettingen per jaar telt. Het gaat steevast om mensen met weinig reserve. Sommigen belanden bij familie of vrienden in een weinig benijdenswaardige afhankelijkheidspositie. Anderen komen terecht bij de thuislozenopvang of letterlijk op straat.
“Een uithuiszetting betekent een rechtstreekse schending van grondrechten. In artikel 23 van onze Belgische Grondwet is het recht op menselijke waardigheid vervat, waartoe een behoorlijke huisvesting behoort”, reageert armoede-experte Lise Vandecasteele (PVDA). Als huisarts en OCMW-raadslid in Antwerpen maakt ze van heel dichtbij mee wat uithuiszettingen betekenen.
“Een uithuiszetting moet ten alle prijzen voorkomen worden. Het uitbouwen van woonbegeleiding is hierin belangrijk. Men schat dat er evenveel woonbegeleiding als gezins- en bejaardenhulp nodig is. Maar belangrijker is een structurele aanpak: maak komaf met armoede en met de wooncrisis”, zegt Lise Vandecasteele.
Een inkomen boven de armoedegrens
In het regeerakkoord en in bijna alle verkiezingsprogramma’s stond dat de uitkeringen opgetrokken zouden worden opgetrokken tot boven de armoedegrens. Op het partijcongres van 2014 noemde Bart de Wever (N-VA) een verhoging van de laagste pensioenen en de leeflonen tot boven de Europese armoedegrens niet meer dan een kwestie van fatsoen. Armoedeorganisaties hebben die eis jaar na jaar kracht bijgezet. Maar in 2017 verklaarde staatssecretaris voor Armoedebestrijding Zuhal Demir (N-VA) op televisie dat het niet realistisch is om de uitkeringen op te trekken.
Ook minister Homans (N-VA) belooft al een hele tijd de kinderarmoede te halveren tegen 2020. Maar tot op vandaag is er geen enkele inspanning daarvoor gebeurd. Integendeel. De maatregelen die de regering de laatste jaren genomen heeft, verarmden de bevolking. Dat tonen ook de kansarmoedecijfers van Kind en Gezin. Sinds het begin van die metingen in 2001 zijn die cijfers jaar na jaar aan het stijgen. In grootsteden zoals Antwerpen betekent dat een kansarmoede van 29,6%. Bijna één op drie kinderen groeit er op in armoede.
In het najaar van 2017 werd het federale jaarboek ‘Armoede in België’ gepresenteerd. Ook daar de vaststelling dat de armoede niet daalt. Vijftien procent van de Belgen moet overleven met een inkomen onder de armoedegrens. Nog meer mensen - één op vijf - kunnen amper de eindjes aan elkaar knopen. De onderzoekers wijzen er ook op dat het beleid tekort schiet. “Bij nader toezien lijkt het recente arbeidsmarktbeleid eerder een strijd tégen mensen in armoede dan wel armoedebestrijding’, was één van de besluiten. Maar in plaats van die kritiek ernstig te nemen, reageerde staatssecretaris Demir op haar Facebookpagina: ‘Als wetenschappers schelden als politici, wil deze politica wel eens de wetenschap wegen.’
“Van armoedebestrijding moet een topprioriteit gemaakt worden”, zegt Lise Vandecasteele. “Alle inkomens, uitkeringen en lonen optrekken tot boven de Europese armoedegrens kost natuurlijk geld. Het Rekenhof berekende dat deze maatregel minstens 1,5 miljard euro zal kosten. Maar er zijn ook terugverdieneffecten. Zo verhoogt de koopkracht van de mensen die ze vooral in eigen land besteden.”
De armoedegrens, het inkomen dat iemand nodig heeft om waardig te kunnen leven, ligt momenteel op 1.115 euro per maand voor een alleenstaande en op 2.341 euro voor een gezin met twee kinderen. Ter vergelijking: het leefloon, de minimumuitkering bij ziekte of invaliditeit en de bijstandsuitkering voor een persoon met een handicap liggen voor een alleenstaande op 910 euro, die van een gezinshoofd, ongeacht het aantal kinderen, op 1.255 euro. De laagste uitkeringen bij werkloosheid zitten daar maar enkele tientallen euro boven. Mijlenver onder de armoedegrens dus. (Bron: netwerk tegen armoede)
Zorg voor betaalbare woningen
“Huisvesting is een basisbehoefte van ieder mens en een voorwaarde voor behoorlijke levensomstandigheden en sociale insluiting. Naast een voldoende hoog inkomen, moeten we ook de woonprijzen aanpakken, die swingen de pan uit.” zegt Lise Vandecasteele.
Het Groot Woononderzoek van 2013 toont dat dertig procent van de private huurders na het betalen van de huur niet voldoende overhoudt om menswaardig te kunnen leven. “Eén van de belangrijkste maatregelen tegen de wooncrisis is het verdubbelen van het aantal sociale woningen”, zegt Vandecasteele. Dat beaamt ook specialiste Sien Eggers van HIVA. En ja, ook dat kost geld. Maar een Europese studie rekende uit dat voor elke drie euro die de overheid investeert in wonen, ze jaarlijks twee euro terugverdient. Waar wachten we op?
“Onze regeringen moeten fundamentele keuzes maken”, besluit Lise Vandecasteele. “In plaats van miljarden te investeren in nieuwe gevechtsvliegtuigen, moeten de nodige middelen vrijgemaakt worden om de armoede en de wooncrisis effectief te bestrijden. De PVDA blijft ook pleiten voor een miljonairstaks, die voldoende middelen opbrengt om sociale noden in te vullen.”
Perscontact
Lise Vandecasteele, armoede-experte PVDA
