Dossier: Eerlijke taxshift in Antwerpen

In het licht van de Antwerpse begrotingsbesprekingen van deze maand doet PVDA een
opmerkelijk voorstel. “Met een eerlijke taxshift in de belasting op vestiging schaffen we de
belastingkorting voor de allergrootste bedrijven af, en betaalt de rest van de Antwerpse
bedrijven minder belastingen. Met 15 miljoen extra inkomsten uit deze oppervlaktebelasting
kunnen we de terrasbelastingen voor de horeca afschaffen, containerparken opnieuw
kosteloos maken en twee extra veerboten inleggen naar Linkeroever”, zegt Ben Van
Duppen, woordvoerder voor PVDA Antwerpen. “We hebben in Zelzate zo’n taxshift al
doorgevoerd, in Antwerpen kan dat ook.”

Antwerpen is een rijke stad, maar de gewone Antwerpenaar plukt daar onvoldoende de
vruchten van. Dat zegt oppositiepartij PVDA. Het stadsbestuur (N-VA en Vooruit) haalt het
geld al te vaak bij de burger en kleine bedrijven. Die zien publieke dienstverlening
verminderen, terwijl er allerlei pesttaksen en prijsverhogingen bij komen. Aan de andere kant krijgen de allergrootste bedrijven fikse belastingkortingen.

“Wij willen eerlijke belastingen”, zegt Ben Van Duppen, Antwerps woordvoerder voor de
PVDA en lid van de studiedienst. Hij bestudeerde de meerjarenbegroting en de
belastingkohieren en liet zich inspireren door de progressieve coalitie in Zelzate waar de
PVDA mee bestuurt. Het valt hem op dat de Antwerpse belasting op vestiging, een stedelijke
bedrijfsbelasting, complex en oneerlijk is.

“De grootste bedrijven betalen per vierkante meter vandaag tot 250 keer minder dan de
kleine kmo. In ons voorstel schaffen we die ongelijkheid af. We maken de belasting
eenvoudiger ten voordele van de kmo’s en zelfstandigen. Hierdoor betaalt de overgrote
meerderheid van de Antwerpse bedrijven heel wat minder belastingen. Bovendien levert de
hervorming 15 miljoen euro per jaar op. Hiermee kunnen we de horecabelasting afschaffen
en in enkele belangrijke pijnpunten investeren zoals stedelijke dienstverlening, mobiliteit en
de crisis in de kinderopvang.”

Een eenvoudige en eerlijke belasting

In Antwerpen wordt de belasting op vestiging op een complexe wijze berekend, zoals we
tonen in Tabel 1. Er is een vrijstelling tot 50 vierkante meter, dan volgt er een forfaitair
bedrag voor iets grotere vestigingen, om dan vier verschillende tarieven per vierkante meter
te hanteren en om uiteindelijk een plafond in te stellen. “Het resultaat van deze ingewikkelde formule is dat de allergrootste bedrijven stevige kortingen krijgen en zeer weinig bijdragen, en de kleinsten in verhouding zeer veel,” vertelt Van Duppen. “Het grootste bedrijf van Antwerpen betaalt op die manier 250 keer minder per vierkante meter dan een kleine zelfstandige.”

Dat is niet rechtvaardig. “In Zelzate, waar de PVDA mee bestuurt, is het wel eerlijk
verdeeld”, zegt Van Duppen. “Er is geen plafonnering. Daar geldt het principe: één vierkante
meter is één vierkante meter.” De PVDA pleit ervoor om in Antwerpen een gelijkaardig
reglement in te voeren zoals we tonen in Tabel 1. “We maken het eenvoudig. Onder de
5000m² valt de belasting helemaal weg. Erboven betaal je een vaste vierkante meterprijs aan het tarief van Zelzate", gaat Van Duppen verder. Concreet zou dat betekenen dat voor
het overgrote deel van de Antwerpse bedrijven de belastingen stevig naar beneden gaan.
“Enkel de allergrootste bedrijven dragen iets meer bij, dat lijkt ons fair.”

Tabel 1. Vergelijking tussen de huidige situatie (links) en het voorstel van PVDA Antwerpen.

Return on society

Vandaag geldt in Antwerpen: hoe groter het bedrijf, hoe groter het voordeel. “Een bekende
bakkerszaak in Antwerpen draagt vandaag 1,24% van haar winst af aan de belasting op
vestiging”, legt Van Duppen uit. “Voor Katoen Natie, van miljardair Fernand Huts, is dat maar
0,02%. Dat is zestig keer minder.”

Het voorstel van de PVDA is rechtvaardiger. De bakker dient geen belasting op vestiging
meer te betalen. De allergrootsten dragen een beetje meer bij, maar die zullen er geen
boterham minder voor eten. “Katoen Natie zou aan het tarief van het Zelzaatse model zo’n
100.000 euro betalen. Dat is nog steeds slechts 0,09% van de winst die het bedrijf in 2020
boekte”, berekende Van Duppen.

Dat moet je zien als een return on society: die bedrijven genieten mee van een sterke
publieke dienstverlening in Antwerpen. Denk aan bijvoorbeeld scholen die zorgen voor
geschoold personeel, kinderopvang zodat hun personeel kan komen werken,
weginfrastructuur naar hun bedrijven, en nog veel meer.”

Tabel 2. Vergelijking van de huidige inkomsten van de belasting op vestiging met de
inkomsten van het voorstel van PVDA Antwerpen. Deze cijfers zijn gebaseerd op de situatie
in Antwerpen uit 2021.

Belastingen verlagen én investeren.

Met de extra inkomsten wil de PVDA andere belastingen verminderen en dringende noden
in de stad aanpakken met bijkomende investeringen. Zoals getoond in Tabel 3 wil de linkse
partij op vijf assen investeren. “We zorgen hiermee voor lagere kosten voor gezinnen en
schaffen de horecabelasting af, investeren in een properdere stad, verbeteren de mobiliteit,
maken de stadsloketten opnieuw toegankelijk, en versterken de stedelijke kinderopvang”,
vertelt Van Duppen.

Tabel 3. Vijf assen waarop PVDA Antwerpen investeringen wil doorvoeren.

As 1: Lagere kosten voor gezinnen en kmo’s

Vorig jaar besloot het stadsbestuur om de kosten van producten en diensten door te rekenen aan de burger. De meest in het oog springende maatregel was het verhogen van de prijs van de vuilniszakken. “Die ging met 34% omhoog”, weet Van Duppen. “Veel kleintjes maken een groot, zeiden we toen met de PVDA. De Antwerpenaar zag bovenop de energiefactuur en het kassaticket in de winkel weer iets duurder worden. Het is een politieke keuze om de burgers te laten opdraaien in deze crisis. We willen deze beslissing terugdraaien, dat is goed voor de portefeuille en zet minder aan tot sluikstort.”

De horecabelasting is ook zo’n extra pestbelasting in de stad. Een terras zetten, dat kost tot 40 euro per vierkante meter en dan moet je ook nog eens minstens 250 euro betalen voor je café. “Wij vinden dat die sector, die het zo moeilijk heeft gehad tijdens de Corona-pandemie en de energiecrisis, best ondersteund mag worden. Vele kleine ondernemers hebben hun spaargeld in rook zien opgaan. De horecasector telt het meeste faillissementen in Antwerpen. Het is eigenlijk niet normaal dat de stad jaarlijks 2,7 miljoen euro belasting uit deze sector int.” Samen met de belastingverlaging uit de belasting op vestiging, gaat het over meer dan 8 miljoen euro per jaar aan belastingverlagingen voor de Antwerpse zelfstandigen en kmo’s.

As 2. Antwerpen properder

De stad is vuil en iedereen stoort zich eraan. “Het stadsbestuur bespaarde op de diensten die onze stad proper houden, vuilnisbakken verdwijnen uit het straatbeeld en vuilniszakken worden steeds duurder gemaakt. De repressieve aanpak van Gas-boetes en enkele zingende vuilnisbakken faalt”, legt Van Duppen uit. “Wij gooien het over een andere boeg met drie maatregelen. We verlagen opnieuw de prijs van de vuilniszak, we maken de containerparken gratis. Daarnaast maken we middelen vrij om nieuwe vuilnismannen- en vrouwen aan te werven en de loonvoorwaarden voor deze specifieke groep op te trekken.”

As 3. Vlottere mobiliteit

De bereikbaarheid van Linkeroever is de achilleshiel van de Antwerpse mobiliteit: roltrappen en liften die uitvallen, de overzetdienst aan het Steen die opnieuw gehalveerd werd en bus 36 werd geschrapt. Tot overmaat van ramp zal er in 2026 langdurig aan de tramkokers gewerkt worden. “We stellen voor om een hoogfrequente veerdienst in te leggen ter hoogte van de Kennedytunnel. Studies zeggen dat dit het aantal scheldekruisende fietsverplaatsingen verhoogt en de oververzadigde voetgangerstunnel aan het Steen ontlast”, gaat Van Duppen verder. “Bovendien kunnen we zo’n dienst snel inleggen, zonder grote infrastructuurwerken die nog jaren op zich gaan laten wachten, zoals een peperdure brug.” 

As 4. Toegankelijke loketten

De stadsloketten krijgen steeds meer aanvragen, maar zijn steeds minder bemand. Wachttijden van een maand voor een identiteitskaart zijn helaas geen uitzondering. “Het personeel is op en vraagt meer collega’s. Bovendien zijn in vier districten de loketten meer dan de helft van de tijd gesloten. Even van Borgerhout naar Wilrijk gaan voor een document is niet zo evident als je geen auto hebt. Na je werk nog een half uur extra in de file staan is ook geen pretje. We draaien de besparingen op personeel terug en heropenen alle wijkkantoren vier dagen per week. De digitalisering blijft verder doorlopen, dat is evident”, zegt Van Duppen.

As 5: Sterke stedelijke kinderopvang

De kinderbegeleiders zorgen voor de allerkleinsten. Maar wie zorgt er voor hen? “Met één begeleider voor negen kinderen is het werk te zwaar”, zegt Van Duppen, “dan is het niet te verbazen dat één op drie kindbegeleiders in de stedelijke crèches langdurig ziek is.” Met twee miljoen euro per jaar kunnen we 40 nieuwe voltijdse kindbegeleiders aanwerven. “Dat zijn drie extra medewerkers per stedelijke crèche.”