De PVDA: de stille winnaar op links

“Chi va piano, va sano e va lontano.” Wie langzaam gaat, gaat gezond en gaat ver. Dat zei actrice Mitta Van der Maat op de verkiezingsavond in Antwerpen. Mitta heeft gelijk. Voor ons was de centrale inzet van deze verkiezingen om authentiek links lokaal te verankeren in de centrumsteden en stevig op te bouwen, stap per stap, stad per stad. Dat hebben we nooit onder stoelen of banken gestoken. Integendeel, we hebben die aanpak vier jaar lang helder en duidelijk geformuleerd.

We kozen er bewust voor om niet overal op te komen, maar onze energie in de eerste plaats op de centrumsteden te concentreren. We willen geen strooien huisjes bouwen die in de eerste storm omver worden geblazen. We willen stevige fundamenten leggen en stevige afdelingen opbouwen voor de tijden die komen. Kortom, wij willen gezond gaan, en ver gaan.

Foto Solidair, Karina Brys

Gemakkelijk waren die discussies niet, want er was overal wel enthousiasme om met de PVDA op te komen. Alleen lokale afdelingen die meer dan een jaar actief waren kregen de kans dat te doen, en als nationale partijleiding concentreerden we ons bewust op de centrumsteden. Bij de vorige lokale verkiezingen zes jaar geleden was de PVDA doorgebroken in Antwerpen en Luik. Met die aanpak wilden we nu ook in de andere centrumsteden doorbreken.

Het werden geen 150 verkozenen, maar 157 lokale verkozenen

Op het solidariteitsfestival ManiFiesta in Bredene zeiden we begin september: “We willen ons aantal lokale verkozenen verdrievoudigen, van 50 naar 150. Wij willen doorbreken in centrumsteden zoals Gent, Hasselt, Leuven, Mechelen, Brussel-stad, Namen, Verviers, Doornik. En natuurlijk verder doorgroeien in Luik, La Louvière, Charleroi, en Antwerpen.”¹

Zo gezegd, zo gedaan. Het werden geen 150 verkozenen, maar 157 lokale verkozenen. In het hele land. Met 43 verkozenen in 21 gemeente- en districtsraden in Vlaanderen, 36 verkozenen in 7 gemeenteraden in Brussel, en 78 verkozenen in 16 gemeenteraden in Wallonië. Daarnaast telt de PVDA voortaan ook 12 provincieraadsleden, een in Vlaanderen (Antwerpen) en 11 in Wallonië.

Geen enkele van die verkozenen hebben we cadeau gekregen. We hebben ervoor geknokt en gestreden, tegen het grote geld in, en tegen het mediageweld van de traditionele partijen in. De hele campagne lang probeerden de voorzitters van N-VA, Open Vld, MR en cdH de burger een angstbeeld voor de PVDA in te peperen. We werden van alles en nog wat beschuldigd, behalve van ons programma en van de concrete maatregelen die we overal voorstellen. Een deel van het establishment wou koste wat het kost verhinderen dat authentiek links zou doorbreken. Grote havenpatroons hadden zelfs 100.000 euro veil voor een paginagrote advertentiecampagne in alle kranten om toch maar niet op “de extremisten” te stemmen. De schrik zat er echt wel in.

We werden van alles en nog wat beschuldigd, behalve van ons programma

Ondertussen moest staatssecretaris Theo Francken ervoor zorgen dat ‘identiteit’ en migratie dé thema’s van de verkiezingen zouden worden, opdat iedereen de echte tegenstelling tussen rijk en arm zou vergeten. Dat wisten we al op ManiFiesta: “Hoe groter de ongelijkheid wordt, hoe harder het racisme wordt gepromoot om mensen tegen elkaar op te zetten. Precies daarom ook zaaien ze haat tegen de vakbonden, tegen het middenveld, tegen cultuurmarxisten, tegen de PVDA. Omdat wij net meer gelijkheid willen en consequent opkomen voor solidariteit.”²

Onder de radar zijn wij stap voor stap tegen de stroom ingegaan, om een andere solidaire grondstroom op te bouwen. “Onze samenleving heeft meer helderheid, meer menselijkheid en meer eerlijkheid nodig. En moed ook, om in te gaan tegen de heersende logica van het grote geld. De locomotief is niet het grootste deel van de trein. Maar de locomotief kan wel de rest vooruit trekken. De PVDA is een locomotief op links”, zeiden we op ManiFiesta.³

Foto Solidair, Karina Brys

Dat hebben we gedaan. We hebben sociale kwesties op de kaart gezet: bestrijding van de galopperende armoede, betaalbaar wonen, en goed openbaar vervoer. Vandaag tellen wij 169 lokale verkozenen die vanuit de buik van de samenleving het andere verhaal kunnen laten horen. Een positief verhaal van verzet tegen onrecht, van verbondenheid en eenheid in de strijd voor kleine en grote veranderingen.

We tellen drie keer meer lokale mandatarissen dan voordien, en het is de derde lokale verkiezing op rij waarbij we ons aantal mandatarissen verdrievoudigen. Het begon in 2000, toen we in Herstal, Zelzate en Hoboken onze eerste vijf lokale mandatarissen behaalden. In 2006 werden dat er 15, in 2012 braken we door in Antwerpen en Luik en haalden we 52 verkozenen, en vandaag breken we door in verschillende centrumsteden en halen we 157 lokale verkozenen en 12 provincieraadsleden.

Een eerste cruciale doorbraak in de Vlaamse centrumsteden

In Vlaanderen haalt de PVDA haar eerste verkozenen in Gent, Hasselt, Leuven, Mechelen, Turnhout, Geel, Sint-Niklaas, Vilvoorde en Brasschaat. En de partij bevestigt in Antwerpen, Lommel en Zelzate. De eerste stap is altijd de moeilijkste, dat weten we. “De PVDA is de grote schaduwwinnaar van de verkiezingen in Gent”, schrijft Het Laatste Nieuws.

Gent is de tweede grootste stad in Vlaanderen. Wij mikten op één zetel, het werden er drie

Gent is de tweede grootste stad in Vlaanderen. Wij mikten op één zetel, maar het werden er drie. Onder meer omdat wij jarenlang op de nagel van betaalbaar en goed wonen hebben geklopt, vanuit de wijken, samen met de mensen. In 2016 al voerde de Gentse PVDA samen met sociale huurders actie tegen schimmel in sociale woningen. We hebben de wooncrisis tot inzet kunnen maken van de verkiezingen.

Dat is ook zo in Leuven, waar het team van de Line De Witte actievoerde rond de woonkwaliteit. En zo wordt Line De Witte de allereerste verkozene van de PVDA in Leuven. Twee dagen na de verkiezingen besliste de stad Leuven alvast om extra middelen in te zetten tegen schimmelvorming in de sociale woningen.

Foto Solidair, Greet Daems

Ook in Hasselt zet de PVDA de sociale stadsontwikkeling op de kaart. De partij komt er voor het eerst op, haalt meteen 6,5 percent en mag twee verkozenen sturen naar de Hasseltse gemeenteraad. In Sint-Niklaas wordt onze onverdroten inzet tegen het asbeststort beloond met een eerste gemeenteraadszetel en ook in Vilvoorde komen we voor het eerst in de gemeenteraad.

Het plan was om in de provinciehoofdsteden verkozenen te halen, en dat is ook gelukt. In Vlaanderen is er geen globale golf naar authentiek links. De golf die er gekomen is in de centrumsteden hebben we zelf stem per stem en wijk per wijk moeten maken. Er is geen tovermiddel om de grondstroom opnieuw sociaal te maken. Wij gaan tegen de stroom in, op ons tempo, langzaam maar zeker en stevig.

Links moet niet de depannagewagen voor het Vlaamse alt-right spelen

In de hele geschiedenis, en in elk land ter wereld heb je verschillende regio’s met specifieke economische ontwikkelingen en specifieke politieke situaties. Die kunnen veranderen. In ons land is dat niet anders. Meer dan honderd jaar lang lag de economische motor in ons land in het zuiden, bij de mijnen, het staal en het glas. Dat veranderde pas in de late jaren zestig van vorige eeuw, toen het Antwerpse havengebied de nieuwe economische motor werd in ons land. In de jaren tachtig en negentig kreeg de sociaaldemocratie in Vlaanderen zware klappen en verloor het veel kiezers aan extreemrechts. Dat is een relatief recente ontwikkeling die ons land tekent.

Hoe meer Theo Francken zijn haat twitterde, hoe meer hij het Vlaams Belang nieuw leven in blies

De N-VA beweerde vorige keer fier dat ze vele kiezers van extreemrechts had opgeraapt. Maar dat gebeurde wel met een gedeeltelijke copy/paste-politiek van de recepten van het Vlaams Blok. En hoe meer Theo Francken zijn haat twitterde voor de slachtoffers van oorlog en imperialisme, hoe meer hij het Vlaams Belang nieuw leven in blies.

In driekwart van alle gemeenten gaat de N-VA achteruit. Maar dat verlies gaat vooral naar het Vlaams Belang. Vandaag is ongeveer 4 percent van de kiezers van de N-VA opnieuw naar extreemrechts gelopen. Die verrechtsing is geen natuurwet. Ze is het gevolg van de dominante politieke taal en daden van klassiek rechts, en van het Vlaamse alt-right. Ook op centrumlinks zien we de communicerende vaten. In meer dan twee derde van alle gemeenten verliest de sp.a terrein. Het verlies van de sociaaldemocraten wordt globaal opgevist door de groenen. De vraag is wat er met die stemmen zal gebeuren.

Foto Solidair, Karina Brys

Op ManiFiesta hebben we Groen en sp.a opgeroepen om niet met de N-VA in zee te gaan. Wie met de N-VA in bed duikt maakt haar alleen maar groter. De N-VA is de partij die het land wil splitsen, de sociale zekerheid wil ontmantelen, de vakbonden aan een ijzeren ketting wil leggen, en van identitaire twisten het dagelijkse hoofdnieuws wil maken. Dat is lokaal niet anders dan nationaal. Er is geen enkele reden om haar verhaal op gelijk welk niveau te bestendigen. Links moet niet de depannagewagen voor het Vlaamse alt-right spelen. Links moet een stevige ruggengraat hebben, een sterk ethisch kompas en een eigen tegenverhaal. Een nieuw solidair verhaal met progressieve waarden, een verhaal dat mensen betrekt, dat authentiek en dynamisch is. Voor dat verhaal vervult de PVDA een locomotieffunctie.

The Battle of Antwerp

In de traditionele media waren alle ogen gericht op Antwerpen. De PVDA krijgt er in de koekenstad drieduizend stemmen bij en stijgt tot 24.637 stemmen, dat is 8,7 percent. De PVDA klimt in de stad en haar districten van 21 naar 23 verkozenen. Met nauwelijks 278 stemmen meer had de PVDA een extra gemeenteraadszetel binnengehaald en was Bart De Wever zijn meerderheid kwijt. Zo nipt kan het zijn. “De Wever heeft erg veel geluk gehad”, schrijft De Standaard. Het toont andermaal hoe nuttig een stem voor de PVDA is, om het regime van De Wever stap voor stap te ontmantelen.

Met nauwelijks 278 stemmen meer had de PVDA een extra gemeenteraadszetel binnengehaald en was Bart De Wever zijn meerderheid kwijt

De rechtse meerderheid was wankel en blijft wankel. Al zijn de politieke verhoudingen in de stad uiteindelijk vooral status-quo gebleven. De N-VA houdt voorlopig stand dankzij het grote geld. Nooit werd zoveel geld besteed aan een kiescampagne, met dank ook aan de grote havenpatroons die zich openlijk met de campagne bemoeiden. En nooit kreeg iemand zoveel airplay als De Wever, meer dan alle kandidaten samen. Toch springt hij maar met de hakken over de sloot. Groen en sp.a spelen haasje over in Antwerpen. De resultaten van beide partijen zijn communicerende vaten: Groen wint 10 procent en sp.a verliest 9 procent.

In de provincie Antwerpen haalt de PVDA haar eerste verkozenen in Mechelen, Turnhout, Geel en Brasschaat. In Mechelen is de partij de enige partij die niet opgezogen wordt door de tsunami van de burgemeesterslijst van Bart Somers. De vooruitgang in de centrumsteden van de Antwerpse provincie houdt de PVDA op koers voor een federale en Vlaamse verkozene in mei 2019.

De doorbraak van de PVDA in Brussel

Ons land telt drie gewesten en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt in ons land nogal eens geringschattend bejegend. De grootstad Brussel, met 19 gemeenten, telt 1,2 miljoen inwoners en is veruit de grootste stad in ons land. Het hele stedelijke gebied van Brussel, inclusief voorsteden, telt 1,8 miljoen inwoners. Brussel is bovendien ook de hoofdstad van de Europese Unie. Logisch dat vele ogen op onze hoofdstad gericht zijn.

In de hoofdstad krijgen vooral de rechtse partijen klappen

In 2012 haalde de PVDA twee lokale verkozenen in Brussel: een in Molenbeek en een in Schaarbeek. In 2014 werden bij de regionale verkiezingen vier PVDA’ers in het Brussels Parlement verkozen. Vandaag springt de PVDA naar 36 verkozenen in 7 Brusselse gemeenten. Met scores van 11,6 procent in Brussel-Stad over Elsene, Vorst, Sint-Gills, Molenbeek en Schaarbeek tot 14,6 procent in Anderlecht. De PVDA verankert zich lokaal in de meest volkse gemeenten van de hoofdstad, waar samen de helft van de Brusselse bevolking woont.

In de hoofdstad krijgen vooral de rechtse partijen klappen. De liberale MR incasseert forse verliezen, cdH gaat achteruit en Défi stagneert. Het zijn ook precies die drie partijen die tijdens de campagne aan elke hond met een hoed op vertelden dat er “nooit” met de PVDA zou mogen worden bestuurd.

Foto Solidair, Bruno Bauwens

De liberale MR betaalt ook voor haar federale regeringspolitiek en verliest vier van haar zes burgemeesters in Brussel. De Parti Socialiste stagneert en enkel Ecolo en de PVDA vertalen in Brussel de nood aan een politieke en sociale verandering. Hoopvol is alvast dat de PVDA vooral jonge kiezers aantrekt, in al hun diversiteit. Ook in Brussel gebeurde dat door sociale thema’s vastberaden vast te pakken: de wooncrisis, de kinderarmoede, de ongelijkheid in het onderwijs en het racisme. Plots begon een hele laag jongeren en jonge ouders voor de PVDA campagne te voeren op sociale media. Met visuals die authentiek links vergeleken met de traditionele partijen, met teksten, en vooral met de video’s van Raoul Hedebouw in het parlement. Die werden massaal gedeeld via WhatsApp, met de boodschap: “waarom ik voor de PVDA stem”.

Tot slot nog dit. Tot een maand geleden hoorde je overal dat de N-VA op 14 oktober het fundament zou leggen voor ‘een institutionele coup’ bij de gewestverkiezingen van 2019. De N-VA zou een volstrekte meerderheid halen in de Nederlandstalige groep van het Brussels Parlement, en zou zo elke beslissing van dat Parlement kunnen blokkeren. Daar komt voorlopig niets van in huis: de separatisten stagneren in Brussel. En het is meer dan waarschijnlijk dat ze in mei volgend jaar voorbij zullen worden gestoken door de tweetalige fractie van de PVDA in het Brussels Parlement. De zucht naar eenheid in het land is groter dan het communautaire gestook van enkelen.

De golf van levendig rood in Wallonië

In Wallonië gaan alle traditionele partijen achteruit. In de grote steden gaat de liberale MR achteruit, net als het cdH. De sociaaldemocratische PS boekt haar slechtste uitslag sinds de Tweede Wereldoorlog. De PVDA koos ervoor om in het zuiden van het land de krachten te concentreren op zestien steden en gemeenten, waar samen een derde van de Waalse bevolking woont. Daar werd aanvankelijk nogal meewarig over gedaan. De federalisten van Défi bijvoorbeeld, het vroegere FDF, kozen er wel voor om op zoveel mogelijk plaatsen op te komen. De strategie van Défi mislukte en de partij haalt nergens echt goede scores. De PVDA daarentegen koos ervoor om in de diepte te werken in alle grote steden en in de rode gordel rond Luik.

De drie PVDA-verkozenen in de gemeenteraad van Namen. (Foto Solidair, Isabeau Fronville)

In maart vorig jaar lanceerden we de oproep: “Wij willen dat al onze leden bewuste actoren van verandering zijn, en geen passieve consumenten van politiek. Wij streven niet naar arrivisten of opportunisten, wij willen geëngageerde actoren. Daarom komen wij bij de gemeenteraad slechts in een aantal steden en gemeenten op, daar waar we sterke en solide afdelingen hebben uitgebouwd.” Die aanpak heeft geloond en zorgde voor 78 lokale verkozenen in Wallonië.

In Charleroi (15,7 procent) en in Luik (16,3 procent) klimt de PVDA telkens naar 9 zetels. In Bergen (8,5 procent) klimt de PVDA naar 3 zetels, en in La Louvière (15,5 procent) naar 7 zetels. Authentiek links haalt ook zijn eerste verkozenen in de Waalse hoofdstad Namen (3 zetels), in Doornik, in Verviers en in Hoei. In Charleroi, in de rode gordel van Luik en in La Louvière wordt de PVDA de tweede politieke kracht.

Dokter Sofie Merckx haalde meteen ook de tweede meeste voorkeurstemmen in de grootste stad van Wallonië

Precies zoals in Brussel en in Vlaanderen heeft de PVDA de sociale thema’s in de campagne opgelegd. Betaalbaar en kwaliteitsvol wonen, gratis openbaar vervoer om een ecologische ommeslag te bereiken, transparant en eerlijk bestuur met lagere burgemeesterlonen. De traditionele politiek reageerde gepikeerd. “Hoe diep is de Samber?” vroeg PS-prins Paul Magnette vol misprijzen aan PVDA-lijsttrekker Sofie Merckx. Dat antwoord was de dokter voor het volk schuldig, maar ze wist wel hoe diep de crisis in de volkswijken van Charleroi is als gevolg van decennia neoliberaal beleid. Dokter Sofie Merckx haalde meteen ook de tweede meeste voorkeurstemmen in de grootste stad van Wallonië. David tegen Goliath, waarbij David hoop geeft aan de hele werkende klasse. Ook in La Louvière bijvoorbeeld, waar PVDA-lijsttrekker Antoine Hermant meer voorkeurstemmen haalt dan federaal MR-parlementslid Olivier Destrebecq, berucht om zijn antisyndicale houding. Dat doet de liberale MR pijn.

In de provincie Luik springt de PVDA van 11 naar 56 verkozenen in tien verschillende gemeenten. Zeven van die gemeenten telden tot nog toe geen verkozenen voor de PVDA. Met scores van 10,5 procent (Visé) over 15,3 procent (Saint-Nicolas) tot 19 procent (Grâce-Hollogne) kantelt de ‘rode gordel’ van Luik deels naar het authentiek linkse verhaal van de PVDA. In al die gemeenten werden ook telkens nieuwe afdelingen opgericht. Die marge is er ook elders. Ook in minder geïndustrialiseerde regio’s. In de provincie Luxemburg haalt de PVDA 5,3 procent, in de regio van Marche-en-Famenne bijna 7 procent en in het toeristische Bouillon zelfs 10 procent.

Onze 169 verkozenen: anders dan de anderen

Het is nog te vroeg om het hele palet van onze nieuwe lokale verkozenen voor te stellen. Maar zeker is dat het andere verkozenen zijn dan de anderen. Niet alleen omdat ze allemaal voor een gemiddeld werknemersloon zullen werken en het surplus aan de strijdkas van de PVDA zullen afstaan. Maar vooral ook omdat ze uit alle lagen van het volk komen. Dat is ook een krant als De Standaard opgevallen: “Artsen, juristen, managers en advocaten, ja, die hebben ze bij PVDA/PTB ook. Het verschil met andere partijen is dat de communisten in januari ook caissières, poetsvrouwen, lassers, bouwvakkers, werklozen, medewerkers van grootkeukens en vuilnismannen naar de gemeente­raden sturen. De achtergrond van de nieuwe PVDA/PTB-gemeenteraadsleden is bijzonder divers.”

De Standaard maakt een mooie reportage over Nadia Moscufo, voormalige kassierster bij Aldi, vakbondsafgevaardigde, en vandaag fractieleidster van de sterkste PVDA-fractie in het land, in Herstal met 24,5 procent van de stemmen. En over Yuksel Kalaz, technicus bij Ivago, die net verkozen is in de gemeenteraad van Gent samen met Tom De Meester en Sonja Welvaert. Aan De Standaard vertelt Yuksel: “Ik kén de problemen van de mensen, want ik ondervind ze zelf ook. De financiële druk bijvoorbeeld, door de oplopende school- en energiefacturen. Of de huurprijzen – voor een eenvoudige huurwoning betaal je 900 euro per maand. Als je tenminste al mag huren. Want hoe kun je als interimmer voor drie maanden loonfiches voorleggen? Mensen krijgen gewoon geen kans, ze worden in de armoede geduwd. Veel politici snappen dat niet, ze zijn de feeling met de gewone mensen volledig kwijt.”

Samen hebben we een verantwoordelijkheid om links opnieuw op te bouwen, als strijdkracht, als stuwende kracht naar een samenleving zonder uitbuiting. Help ons om dat mee te realiseren. Dit is het moment

We kunnen vandaag nog niet heel ons palet van verkozenen voorstellen, omdat we niemand willen vergeten. Dat zullen we eerstdaags doen. Maar zeker is dat op 14 oktober tientallen en tientallen Nadia’s en Yuksels verkozen werden. Arbeidsters en arbeiders, bedienden, syndicalisten, jongeren, vrouwen, in alle diversiteit.

Wij zullen als marxistische partij onze verantwoordelijkheid nemen. Dat doen we nu al. We geven een stem aan de werkende klasse van ons land, in al haar schakeringen. We rechten de rug van mensen, maken mensen bewust, organiseren en mobiliseren. We zetten nieuwe thema’s op de agenda, stellen oplossingen voor en wachten niet af. Wij voeren geen campagne met het grote geld, maar wel met een groot hart. Een rebellenhart. Wij gaan langzaam, maar wij gaan gezond en wij gaan ver.

Dat wij gezond gaan en ver gaan hebben wij te danken aan al die handen, voeten en hoofden die tonnen werk verzetten. Duizenden en duizenden mensen die zich in het zuiden, het noorden en het centrum van het land inzetten voor dezelfde zaak. Een enorme rijkdom aan medewerkers, kandidaten en leden die de benen onder hun lijf lopen en het beste van zichzelf geven. Samen is dat een kracht. Een enorme kracht die we nog verder willen uitbouwen. Samen hebben we een verantwoordelijkheid om links opnieuw op te bouwen, als strijdkracht, als stuwende kracht naar een samenleving zonder uitbuiting. Help ons om dat mee te realiseren. Dit is het moment.

Versterk de rode golf, word lid van de PVDA

1. https://pvda.be/artikels/de-pvda-een-locomotief-op-links-om-de-samenleving-opnieuw-naar-haar-sociale-zijde-te-doen
2. idem
3. idem