De afgelopen weken werd er keihard gewerkt in heel wat essentiële sectoren. De helden van de zorg staan in de vuurlinie, maar ook het winkelpersoneel werkte in ongeziene omstandigheden. En naast die zovele anderen in openbare diensten, in levensnoodzakelijke productie, in schoonmaak, … zijn er ook de werknemers van de chemiesector. De grote sector zorgt voor een waaier aan grondstoffen en producten, waaronder enkele onmisbare voor de voeding en de farmaceutische sector. Voor de werknemers die al veel flexibiliteit kennen en vaak volcontinu 24/7 werken, komt er nu nog de stress bij van het virus. Een interview met Koen De Kinder, federaal secretaris ACV Bie voor de sector scheikunde.
Werken in de scheikunde staat in gewone tijden al voor extra risico's, gevaarlijke producten, flexibele uren. Wat betekent het vandaag in deze ongeziene omstandigheden?
Koen De Kinder. De chemische industrie behoort tot de sectoren met de strengste veiligheidsvoorschriften. Werken in de chemie is niet zonder gevaar. Werknemers worden vaak blootgesteld aan zeer agressieve stoffen en hoge temperatuur- en drukniveaus. In deze omstandigheden is het moeilijk om de veiligheidsmaatregelen in verband met social distancing na te leven. Werknemers moeten bv elkaar helpen met om de nodige beschermingsmiddelen aan te doen. Het respecteren van de veiligheidsmaatregelen vergroot nu de risico's voor de medewerkers.
Kan er vandaag veilig gewerkt worden in de sector?
Koen De Kinder. Als we kijken naar de communicatie van de bedrijven om alle veiligheidsmaatregelen te respecteren dan zit het wel snor. Er zijn massa’s richtlijnen gegeven om veilig werk toe te passen. Maar van onze afgevaardigden krijgen we te horen dat die in de praktijk niet altijd kunnen gerespecteerd worden. Onze mensen hebben de voorbije weken heel veel ingezet op sociaal overleg op ondernemingsvlak om mistoestanden recht te zetten. Ze hebben alle onveilige situaties in kaart gebracht, ze zijn daarmee in overleg gegaan met de werkgevers. En ik moet zeggen, de laatste dagen is er toch het een en ander verbeterd dankzij de tussenkomst van vakbondsafgevaardigden.
In de productiebedrijven met sterke vakbondsdelegaties heeft men van in het begin van de crisis meer rekening gehouden met de veiligheidsmaatregelen. De directies waren van oordeel: we moeten op het einde van de crisis nog altijd voldoende mensen hebben om de productie in stand te houden. Maar dat was niet in alle bedrijven het geval. Wij hebben soms de preventie-adviseur of arbeidsgeneesheer ingeschakeld. In sommige ondernemingen hebben we de politie of de arbeidsinspectie vaststellingen laten doen. Eens dat die vaststellingen gebeurd waren hebben de werkgevers de nodige aanpassingen gedaan om veiliger te kunnen werken.
Jullie hebben er altijd een punt van gemaakt dat het niet correct was om heel de sector als essentieel beschouwen.
Koen De Kinder. Dat vonden we vooral belangrijk om de veiligheidsmaatregelen afdwingbaar te maken. De écht cruciale sectoren zijn de ziekenhuizen, de zorgsectoren en de veiligheidsdiensten, waar het uiteraard moeilijk is om 1,5 meter afstand te bewaren als je patiënten moet verzorgen.
De chemiesector is niet op dezelfde manier cruciaal. Men had de chemiesector onder de niet essentiële sectoren moeten zetten zodat alle veiligheidsmaatregelen wel afdwingbaar waren naar eventuele sanctionering toe. Het was dan aan de werkgever om er voor te zorgen dat , alle veiligheidsmaatregelen ook gegarandeerd werden. In het ministerieel besluit staat er een lijst van goederen en diensten die essentieel zijn, en waarvan een aantal gelinkt zijn aan de chemie, de farma en de productie van plastiek voor verpakkingsindustrie en voor voedingsindustrie, ... Die producten zijn uiteraard wel belangrijk. Maar wat fout is, is dat er een lijst van paritaire comités werd opgesomd waarwoord de volledige sector als essentieel wordt beschouwd. Dat is voor ons teveel van het goede. Sommige delen van de chemiesector zoals de productie van kaarsen of plastiek doosjes, kan je toch niet essentieel noemen?
We moeten inzetten op wat echt cruciaal is, ook omwille van het gebrek aan mondmaskers en beschermingsmiddelen in de zorg. Die gebruik je nu toch niet om dingen te maken die niet dringend nodig zijn? Dan hadden wij zoiets van: stop die stukken van de productie en geef die mondmaskers en de veiligheidsmiddelen aan de zorgsector en aan de politiediensten die die veiligheidsmiddelen veel meer nodig hebben. Dat was onze inzet: ingaan tegen verspilling van materiaal voor niet-essentiële productie. Het is dan ook een goede zaak dat, nadat we dit hebben aangekaart, een aantal bedrijven zelf beschermingsmiddelen hebben bezorgd aan het zorgpersoneel.
Omdat heel de sector geklasseerd werd als "essentieel", zouden bedrijven dus niet verplicht zijn om alle veiligheidsvoorschriften na te komen. Is dat ook als argument gebruikt?
Koen De Kinder. In het begin van de crisis, een drietal weken geleden, was dat wel zo. Dan zeiden ze, we zijn een essentiële sector, wij moeten kost wat kost doordraaien. Dat argument werd toen tegen ons gebruikt.Terwijl wij merkten dat de minst essentiële bedrijven vaak de slechtste leerlingen van de klas waren. Toen was de ernst nog niet bij iedereen doorgedrongen. Tot vorige week zijn er nog voorbeelden van geweest. Maar dat probleem lijkt nu toch wel opgelost.
Zijn er ook veel vragen bij jullie leden in verband met werkloosheid en loonverlies?
Koen De Kinder. Er zijn ondernemingen in de sector die gesloten zijn en waar mensen terugvallen op corona-werkloosheid (70% van het loon+ €5,63 per dag). Sinds vorige week is er ook een akkoord over de bijpassing vanuit de sector die aan mensen die in tijdelijke werkloosheid zijn gezet. Alle arbeiders en gebaremiseerde bedienden krijgen €11 euro per dag omwille van Corona werkloosheid en deze dagen worden gelijkgesteld voor de berekening van de eindejaarspremie.
Maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat dat systeem misbruikt wordt. Vanmorgen is mij nog het probleem gesignaleerd van een onderneming die meer moet produceren dan gewoonlijk en waar normaal gezien het personeel dat stand-by staat aan 100 % betaald wordt. Die maken nu gebruik van het systeem om deze mensen in tijdelijke werkloosheid te zetten. Het kan natuurlijk niet dat dit ingeroepen wordt als er helemaal geen sprake is van verminderde productie. Ze houden gewoon een aantal mensen thuis en laten ze door de overheid betalen, dat is misbruik maken van het systeem.
Wat zijn je voornaamste zorgen voor de werknemers in de periode die er nu aankomt?
Koen De Kinder. Dat de veiligheidsmaatregelen en de social distancing verder kunnen gerespecteerd worden. Ik hou mijn hart vast op het ogenblik dat de teugels gevierd worden door de nationale veiligheidsraad en er meer dingen toegelaten worden. Het risico is dat men daar te snel in meegaat om die winsten en die aandeelhouders tevreden te stellen. En twee: ik weet niet wat de regering momenteel aan het bekokstoven is over de relance. Maar omdat we in een cruciale sector zitten is er weer een risico dat onze wettelijke bescherming versoepeld wordt. Extra flexibiliteit, daar vrees ik vooral voor want daar gaan de werkgevers wel meer gebruik van maken.
Specialisten en virologen geven vandaag advies. Maar er gebeurt ook heel veel lobbywerk door werkgevers om de productie maximaal te vrijwaren. Hun idee is: we moeten kost wat kost blijven draaien, ze zeggen dan: jullie willen toch ook niet als vakbond dat we tewerkstellingsplaatsen verliezen? Terwijl wij voelen dat het hen heel vaak puur om de winst gaat.
