VEILIGE STAD
Veiligheid is een grondrecht. De georganiseerde misdaad groeit en de ‘war on drugs’ faalt. Een andere aanpak is meer dan dringend. We willen criminaliteit effectief bestraffen, met de aanpak van de zware criminaliteit als prioriteit. Tegelijk zetten we in op een preventiebeleid dat gebaseerd is op buurtpolitie en sterke sociale wijken. De politiekantoren, die nu alleen nog open zijn op afspraak, stellen we opnieuw permanent open. Gemeenschapsvormende projecten die de veiligheid in de wijken verbeteren rollen we uit in de hele stad.
Wat wij willen
Een. Prioriteit aan de bestrijding van zware criminaliteit en georganiseerde drugshandel
- De strijd tegen de maffia, de drugsbaronnen, financiële criminaliteit en mensenhandel, tegen grootschalige fraude en verduistering krijgt topprioriteit. Nultolerantie voor georganiseerde misdaad.
- Antwerpen dient aan te dringen op herinvesteringen in de douane, de federale gerechtelijke politie en het parket. Deze diensten zitten na jaren besparen op hun tandvlees.
- Een gericht havenplan met meer controle, extra scanners en drugshonden, en met een snelle vernietiging van inbeslaggenomen drugs moet de Antwerpse haven minder aantrekkelijk maken voor drugshandelaars.
- De druk verhogen op landen die dienstdoen als toevluchtsoord voor drugscriminelen, om gedaan te krijgen dat zij effectief uitgeleverd worden.
- ‘Follow the money’ is efficiënt om criminaliteit op te sporen. Daarom pleiten we het bankgeheim daadwerkelijk af te schaffen.
- Drugsdealers verstoren het aangename samenleven in een wijk. We investeren extra in toezicht op de bekende plaatsen.
- Buurtbegeleiding is cruciaal. In wijken waar aanslagen plaatsvinden, brengen we de mensen samen om hun verhaal te horen en de gepaste informatie te geven en begeleiding te voorzien.
Meer achtergrondinformatie
De afgelopen jaren beleefde de stad een geweldspiraal, vooral in de drugswereld. Het dieptepunt was de dood van Firdaous, een meisje van elf jaar, in Merksem. De situatie is ernstig. Met de regelmaat van een klok wordt de gevel van iemand met een link naar de drugswereld beschoten of in brand gestoken. Veel Antwerpenaren voelen zich niet meer veilig en vragen terecht dat het drugsgeweld stopt. We nemen de strijd tegen de georganiseerde misdaad au sérieux.
De grote criminaliteit aanpakken is een taak van gespecialiseerde diensten: de federale gerechtelijke politie en het parket gaan achter drugscriminelen aan. De douane speurt naar drugs. Deze diensten doen goed werk. De federale gerechtelijke politie kon de cryptofoons (beveiligde telefoons) waar drugsbendes mee communiceerden, kraken en maandenlang de conversaties volgen. Door deze operatie Sky ECC zijn al verschillende kopstukken opgepakt en zijn veel drugs, crimineel geld en wapens in beslag genomen. Het parket doet zijn uiterste best om de betrokkenen te vervolgen. De douane wist in 2022 maar liefst 110 ton cocaïne in beslag te nemen in de Antwerpse haven.
De Zweedse regering van Charles Michel en Bart De Wever heeft in de jaren 2014-2018 fors gesnoeid in het budget van deze diensten. Minister Jan Jambon (N-VA) liet de Federale Gerechtelijke Politie toen een besparing van 200 miljoen slikken. Tussen 2014 en 2021 vloeiden er 400 personeelsleden af.
Burgemeester Bart De Wever doet alsof hij de enige is die het drugsprobleem ernstig aanpakt en dat alle andere beleidsniveaus falen. De waarheid is dat zijn partij mee verantwoordelijk is voor de grote besparingen in de diensten die achter grote criminaliteit aangaan.
De war on drugs die De Wever tien jaar geleden pompeus afkondigde, is helemaal mislukt. Er zijn niet minder drugs in omloop, er wordt méér verhandeld en gebruikt, de drugskartels zijn sterker dan ooit, er is meer rivaliteit tussen bendes… Zijn beleid legde een overdreven focus op kleine straatdealers en gebruikers, maar de grote kartels blijven actief.
Ook de Vivaldi-regering investeerde ruim onvoldoende in deze strijd. De Federale Gerechtelijke Politie heeft duizend extra personeelsleden nodig, volgens de directie en het parket. Toch zijn er maar 400 mensen aangeworven in die legislatuur, nog niet de helft van wat nodig is. Er wordt zogezegd 310 miljoen geïnvesteerd in de politie, maar tegelijk loopt een lineaire besparing van 212 miljoen. Dat betekent: een netto investering van nauwelijks 98 miljoen over de hele legislatuur. Een beloofde loonsverhoging voor de politie eind 2022 is uitgesteld. Op die manier maak je de job van politieagent niet aantrekkelijker.
We willen de federale recherche versterkt zien en de tekorten bij de douane weggewerkt. Deze twee diensten zijn essentieel voor het opsporen van drugshandel. Zij moeten de nodige middelen krijgen.
We willen de douane in de Antwerpse haven uitrusten met de extra mobiele scanners waar hij al zo lang op wacht en we leiden nieuwe politiehonden op om drugs en geld op te sporen.
Bij het parket werken ze vandaag nog met een personeelsnorm uit het jaar 1953. Dat betekent: snoeien en zich alleen focussen op prioriteiten; maar ook: keuzes maken binnen die prioriteiten. Het gaat zover dat het Antwerpse parket moet kiezen waar zijn mankracht in op te zetten: op de mensenhandel (het Borealis-schandaal), op de industriële vervuiling (het PFOS-schandaal) of op de drugsaanslagen.
Alle machtspartijen hebben jarenlang met modewoorden gegoocheld als “snoeien om te bloeien”, “de tering naar de nering zetten”, “lean en mean zijn”, “het overheidsbeslag naar beneden halen”. Allemaal uitdrukkingen om besparingen op te leggen. Dat beleid heeft gefaald. Het stadsbestuur moet op z’n strepen staan en voldoende middelen afdwingen. Dodelijke burgerslachtoffers en een Antwerpse haven die als draaischijf voor coke-import dient: dat zijn nationale problemen, geen louter Antwerpse aangelegenheid.
Gangster Al Capone moest in de jaren 1930 niet naar de cel door smokkel, illegale drank of drugs. Maar door zijn belastingfiche. “Follow the money!” roept iedereen die op gangsters jaagt dan ook in koor. Veertig miljard, dat is het geschatte bedrag van de jaarlijkse omzet van drugs in de Antwerpse haven. We moeten de financiële fiches daarvan kunnen zien. Dat geld moet te volgen zijn. Het is in het belang van de strijd tegen de internationale drugsmaffia de geldstromen bloot te leggen. Dus moet het bankgeheim opgeheven worden. Toch stemmen de partijen in het federaal en Europese parlement tegen elk initiatief om dat bankgeheim op te heffen. België is in deze stilaan een uitzondering in Europa. Het maakt het de drugsbendes bij ons alleen maar gemakkelijker.
“We moeten vlugger kunnen optreden zonder eerst, zoals nu het geval is, een zware procedure te moeten doorlopen: eerst een vraag om inlichtingen aan de belastingplichtige, dan afwachten om vast te stellen dat die niet wil meewerken, en dan pas mogen we naar de bank gaan. We moeten korter op de bal kunnen spelen.” Dat zegt de topman van de Bijzondere Belastinginspectie, het BBI.
We moeten de criminelen raken waar het hen pijn doet. In hun portefeuille. Door het bankgeheim af te schaffen worden banken verplicht aan de fiscus het saldo plus een jaarlijkse synthese van de transacties op alle bankrekeningen, individuele rekeningen, rekeningen van dochtermaatschappijen in het buitenland enzovoort mee te delen. Banken zijn dan ook verplicht te antwoorden op vragen van de fiscus.
Al jaren zijn de Verenigde Arabische Emiraten, en met name Dubai, een geliefd toevluchtsoord voor Belgische drugscriminelen en hun zwart geld. In november 2022 heeft België een uitleveringsverdrag met dat land getekend, maar dat leverde amper een uitlevering op. Gekende, veroordeelde drugsbaronnen blijven er ongehinderd hoog en droog een luxeleven leiden en hun zaakjes regelen. We moeten de druk op het regime van de Verenigde Arabische Emiraten verhogen om deze mensen naar België te sturen.
Volgens professor criminologie Jelle Janssens is de wijkagent niet de oplossing voor het drugsgeweld in onze stad maar wel een hoeksteen in de politiezorg. Wijkteams gaan geen aanslagen op woningen voorkomen, maar ze zijn wel oren en ogen op het terrein. De wijkagent is een vertrouwd gezicht in de wijk, iemand die de bewoners kent en die aanspreekbaar is.
Er wordt vaak verwezen naar de aanpak van Rotterdam. Daar gaat de burgemeester elke week naar de wijken om er met de mensen te praten. Wat hebben ze nodig? Hoe kan de overheid helpen? Wat vinden ze dat er moet gebeuren? Die aanpak “zorgt ervoor dat er veel meer steun is voor de politieoptredens”, zegt professor KULeuven professor Leitizia Paoli hierover “Een community policing, in combinatie met een intelligence led policing waarbij speurders werken met informanten en informatie die zij in de buurten verzamelen door dicht bij de mensen te staan, werkt veel beter. Buitenlandse voorbeelden, zoals Rotterdam, bewijzen dat.”
Er is in deze ook het aspect van de preventie. Alle specialisten zijn het erover eens dat de strijd tegen drugs en drugsgeweld een brede aanpak vereist. Ook rond het sociaal weefsel. Het aantal jongeren dat opgroeit in een gezin in armoede is hoog en zal door de opeenvolgende crisissen wellicht alleen maar hoger worden.
Door de niet-indexering van de werkingsmiddelen in het jeugdwerk moesten in 2022 twintig jeugdwerkers in Antwerpen stoppen. De jongeren hebben net behoefte aan iemand met een brugfunctie op de pleintjes en in de wijken met wie ze een vertrouwensband kunnen hebben. Daarom maken we de besparingen op het jeugdwerk weer ongedaan. We hebben meer jeugdwerkers nodig, niet minder.
We moeten knokken voor de toekomst van elke jongere, willen we vermijden dat jongeren gerekruteerd worden door de drugsmaffia. De stad Amsterdam gaat op zoek naar 2,3 miljard euro extra voor onderwijs op maat, meer veiligheid, meer sportfaciliteiten, meer jongerencentra, schuldsanering en begeleiding naar werk. Wie wil dat jongeren niet in de val van het snelle geldgewin trappen, moet hen perspectieven geven op een betere toekomst.
Er is niet alleen het veiligheidsprobleem, er is ook het menselijke en maatschappelijke leed van de verslavingen, bij de problematische gebruiker en in diens omgeving. Zowel legale als illegale drugs zorgen voor problematisch gebruik. Gezondheidsproblemen, vroege sterfte, agressie, geldproblemen, verwaarlozing van het gezin, vereenzaming… het zijn allemaal gevolgen van verslaving. In onze geïndividualiseerde samenleving waar iedereen moet presteren in een almaar sneller draaiende mallemolen en waarin tegenslag altijd gezien wordt als een persoonlijk falen, grijpen mensen vaker naar verdovende middelen om te kunnen ontsnappen aan de realiteit. Wij streven naar een solidaire, inclusieve maatschappij waarin het gebruik van drugs niet nodig is om je te kunnen ontspannen, om je werk te kunnen volhouden, om je problemen even te kunnen vergeten.
We stappen niet mee in het politiek opbod dat de individuele gebruiker om ter hardst wil straffen. Ex-minister Van Quickenborne (Open Vld) wilde boetes tot duizend euro voor betrapte cocaïnegebruikers. Deze harde aanpak van gebruikers zal ertoe leiden dat mensen met een verslaving nog minder snel de stap naar hulpverlening zetten.
Wij pakken integendeel de verslaving aan en niet zozeer de persoon met een verslaving. Alcohol, illegale drugs zoals cocaïne of crack, medicijnen, gokspelen: de lokroep van de verslavingen grijpt om zich heen. Het gaat niet om dat ene glaasje of dat jointje ter ontspanning. Er is verslaving als daardoor problemen ontstaan in je leven en je het toch blijft doen. Dan ben je echt afhankelijk en gebruik je alcohol, medicijnen of andere drugs op een manier die problematisch en schadelijk is voor je gezondheid. Een verslaving is een ziekte.
Twee. Een aanspreekbare en wijkgerichte politie
- Een nabijheidspolitie en wijkagenten die tips en klachten van burgers opvangen, die mee de oren en ogen op het terrein zijn.
- De wijkkantoren openen opnieuw voor de burgers. Als je iets wil melden kan je er gewoon binnenstappen en word je op een professionele manier geholpen.
- De rol van de wijkagent en de wijkteams wordt geherwaardeerd. Ze moeten zo veel mogelijk aanwezig kunnen zijn in de wijk in plaats van administratieve taken uit te voeren. Ze krijgen ook een hoger loon.
- In samenspraak met de districtsraad krijgen inwoners en verenigingen inspraak in de prioriteiten inzake preventie en veiligheid in hun wijk.
- Een stop op de privatisering van politietaken zoals het onthaal van de kantoren en het toezicht in de telecommandokamer.
- ‘Kleine’ criminaliteit met grote impact au sérieux nemen. Dit zijn bijvoorbeeld fietsdiefstallen en online oplichting.
- Strenge ethische normen bij de politie. Racisme, seksisme en holebi- en transfobie zijn uit den boze. Bescherming van klokkenluiders en een diverse instroom van politiemensen helpen daarbij.
- Camera’s enkel gericht inzetten. Ze kunnen nuttig zijn maar het werk van politiemensen niet vervangen. De wildgroei van camera’s is nefast voor de privacy.
- Een einde aan de militarisering van de politie. De aankoop van oorlogswapens, bearcats en politieboten door de lokale politie stoppen.
Meer achtergrondinformatie
Het stadsbestuur besliste de politiediensten te centraliseren in een groot mastergebouw. In 2023 verhuisde de politie naar de nieuwe, peperdure politietoren aan Post X in Berchem. Kostprijs: 300 miljoen euro. Dat is vijf keer zo veel als het MAS, het Museum aan de Stroom. Bart De Wever en co hebben een hightechvisie op politiewerk, een beetje zoals in computergames. In die visie stuurt een centrale telecommandokamer alle politie-eenheden aan. Die eenheden rijden rond en hebben nog amper voet aan de grond of voeling met de wijken. In het nieuwe politiegebouw zijn 2.000 van de in totaal 3.000 werknemers tewerkgesteld.
Wij willen de wijkagent opwaarderen en inzetten op laagdrempelige wijkkantoren van de politie die zonder afspraak open zijn. Maar het huidige stadsbestuur sloot vier wijkkantoren. Ook de nachtopening werd afgeschaft. Aangiftes kan je nog alleen doen per computer of op afspraak. De moderne en goed gelegen wijkkantoren zijn enkel uitzonderlijk en op afspraak open. Het open onthaal is verplaatst naar het mastergebouw in Berchem. De wijkteams moeten de afspraken van de burgers maar afhandelen. Door dit backofficewerk zijn ze minder in de wijk aanwezig.
Antwerpen telt 127 wijkagenten. De functie van wijkagent en die van de wijkteams verdienen een opwaardering. Wijkagent is de minst betaalde functie binnen het korps terwijl ze een zeer belangrijke functie kunnen vervullen in de buurt. Ook de wijkteams krijgen zeer veel administratieve taken, waardoor ze niet voltijds aanwezig kunnen zijn in de buurt. Experten zeggen dat het aantal wijkagenten in Antwerpen te laag ligt, zeker voor een stedelijke omgeving. Eén wijkagent voor tweeduizend inwoners zou nodig zijn.
Wij hebben actie gevoerd om de wijkkantoren van de politie open te houden. Bereikbare wijkwerking, dicht bij de mensen: dat is cruciaal om overlast en criminaliteit tegen te gaan. Interventiewerking is nodig, maar kan niet wat wijkteams kunnen. Want die kennen hun pappenheimers, ze kennen de problemen in de wijk en kunnen preventief werken, problemen vroeg opmerken en er iets aan doen voor ze ontsporen in criminaliteit. En ook andersom: wanneer de bevolking de agenten kent, is er meer controle op de agenten en komt het veel minder snel tot misstanden
Wij willen het stedelijke veiligheidsplan besproken zien in wijkvergaderingen waar de korpschef en de burgemeester hun prioriteiten komen voorstellen. Wij willen dat de inwoners, verenigingen en belanghebbenden hun stem kunnen laten horen wanneer men de prioriteiten voor preventie en veiligheid in hun wijk bepaalt. Ook de districtsraden, de verkozenen die het dichtst bij de burger staan, moeten hierin betrokken zijn.
De privatiseringsdrang is zo sterk toegenomen dat de politie zichzelf niet meer mag bewaken. Privébedrijf Securitas bewaakt via een raamovereenkomst het mastergebouw van de Antwerpse politie. Securitas wordt ook ingeschakeld voor het uitlezen van camerabeelden in de telecommandokamer.
Fietsdiefstal is een van de meest gepleegde misdrijven. Voor criminelen wordt het een almaar lucratievere business omdat men meer met dure bakfietsen en elektrische fietsen rijdt. Voor de slachtoffers zorgt het verlies van een rijwiel voor een ernstig gemis en aangifte doen lijkt vaak nutteloos. Wij pleiten voor het invoeren van lokfietsen met een gps-zendertje. Die kan je bijvoorbeeld aan stations plaatsen. Wanneer ze gestolen worden, kan de politie ze traceren. Zo krijgt zij zicht op de fietsgarages van fietsdieven en kan ze de fietsen weer aan de eigenaars bezorgen. Daarnaast willen we een tijdelijk Velo-abonnement toekennen aan wie een aangifte doet van fietsdiefstal, als kortstondige hulp in afwachting van de aankoop en levering van een nieuwe fiets.
Cybercriminaliteit gaat in stijgende lijn. Bij particulieren gaat het vaak om phishing. Daarbij proberen criminelen via nepberichten je betaalgegevens te stelen. Via linkjes in e-mails, sms’jes of sociale media lokken zij je dan naar valse, nagemaakte websites van banken, overheid of bedrijven, waar ze geld van je aftroggelen. Voor bedrijven en organisaties gaat het ook om cyberaanvallen waarbij criminelen servers binnendringen om computers uit te schakelen, gegevens te stelen en losgeld te vragen.
De stad Antwerpen zelf werd in december 2022 geplaagd door een cyberaanval. Nog altijd is niet duidelijk welke persoonlijke informatie van de Antwerpse burgers er toen in handen van die criminelen is gevallen. De dienstverlening was maandenlang verstoord, alle computers van het stedelijk personeel moesten opgekuist worden. De cyberaanval kostte de stad miljoenen euro’s. Cyberveiligheid is een belangrijk aandachtspunt.
Een goed veiligheidsbeleid toont respect voor de democratische en sociale rechten en holt ze niet uit. Het onveiligheidsgevoel mag niet als excuus dienen om het recht op vrije meningsuiting, op privacy en organisatie te kortwieken. Zoals in heel Europa zien we op dit vlak ook in Antwerpen zorgwekkende tendensen.
Het stadsbestuur stuurt aan op een militarisering van de politie. Het koopt geavanceerd, duur wapentuig aan, ook oorlogswapens. In de voorbije legislatuur kocht de Antwerpse politie oorlogswapens die Whisper.300- oorlogsmunitie kunnen afvuren. Een schot met zo’n jachtwapen kan een eland van 475 kilogram doden vanop een afstand van 900 meter. Het bestuur van N-VA, Vooruit en Open VLD kocht twee bearcats, dat zijn pantservoertuigen ter waarde van 800.000 euro, en een politieboot van 150.000 euro. Dat is allemaal geld dat we veel beter kunnen investeren om het samenleven te versterken.
Wij stellen ons ook ernstige vragen bij de wildgroei van camera’s in Antwerpen. In hoeverre wordt het recht op privacy gewaarborgd als elke burger 24/7 gefilmd kan worden? Tijdens de coronacrisis werden in Antwerpen camera’s bedoeld voor de preventie van terrorisme ingeschakeld om mee te controleren of mensen zich wel hielden aan de coronamaatregelen. Experten in surveillance spreken hier van “function creep”: technologie die geïmplementeerd wordt voor een bepaald doel, wordt plots voor een ander doel gebruikt. Dat kan niet.
Het arresthuis van Antwerpen in de Begijnenstraat is niet alleen zwaar verouderd, het is chronisch overbelast. De officiële capaciteit ervan is 440, maar die wordt permanent overschreden. Vanaf 600 gedetineerden moeten gevangenen er op de grond slapen. De afgelopen jaren verbleven er 650 tot zelfs meer dan 700 gevangen in de Begijnenstraat. Onze fractie kaartte die wantoestand meermaals aan op de gemeenteraad. Deze overbevolking is mensonterend, nefast voor de veiligheid van het personeel en belemmert een goede re-integratie in de maatschappij na de detentie.
Drie. Preventie: Beter voorkomen dan genezen
- De leefbaarheid in de wijken verbeteren met meer hulp, preventie en sociale controle door buurtwerkers, straathoekwerkers, jeugdanimatoren en gemeenschapswachten.
- Investeren in brede preventie: in goed jeugdwerk, in sportclubs, in onderwijs, in goede huisvesting. We knokken voor elke jongere zodat die niet verleid wordt door het snelle geldgewin van de criminaliteit.
- De som van vier miljoen in het jeugdwerk en sociaal werk die in november 2022 werd bezuinigd er opnieuw in investeren.
- Inzetten op dialoog en communicatie in plaats van op GAS-boetes. Bij echte problemen schakelen we justitie in.
- Het project PleinPatrons op alle Antwerpse pleintjes. Jonge animatoren krijgen na een opleiding de verantwoordelijkheid voor het goede samenspelen op hún plein.
- Veiligheid begint bij een proper en goed onderhouden openbaar domein. We voorzien voldoende openbare toiletten, papiermanden en veegdiensten. Leegstand en verloedering pakken we streng aan.
- Aandacht voor de rekruterings- en communicatielijnen van ronselaars voor terrorisme.
Meer achtergrondinformatie
Momenteel focust het beleid vooral op het repressieve aspect van misdaadbestrijding. Toch is de invloed van de politie op het terugdringen van criminaliteit vrij beperkt omdat de oorzaken ervan buiten de bevoegdheid van de politie liggen.
Het is van belang hier te benadrukken hoe groot de relatie is tussen ongelijkheid en onveiligheid. Wetenschappers als Richard Wilkinson en Kate Pickett hebben aangetoond dat samenlevingen met grote inkomensverschillen minder veilig zijn. Hoe ongelijker een samenleving, hoe meer moorden er worden gepleegd en hoe meer mensen in de gevangenis zitten. In meer egalitaire samenlevingen is er minder geweld en misdaad.
Veiligheid is geen uitsluitend politionele bevoegdheid. Veel meer mensen dan alleen de politie zetten zich beroepshalve of als vrijwilliger in voor een veilige samenleving: sportcoaches, conciërges, leraren, buurtwerkers, stadswachters, wijkregisseurs… In een aantal buurten zijn die vertrouwenspersonen vaak de enigen die aanspreekbaar zijn. Die rol hoort er in elke wijk te zijn en verdient herwaardering. Maar het stadsbestuur bouwt die rol af. Zonder enige evaluatie trok het de middelen voor straathoekwerk in.
Naar aanleiding van de energiecrisis bespaarde het stadsbestuur in november 2022 twee miljoen op werkingsmiddelen aan jeugdwerk. We schreven al dat twintig voltijdse jeugdwerkers daardoor hun werk verloren, mensen die contact hebben met de buurt en hun bewoners en die preventief kunnen werken in samenspraak met de school om spijbelgedrag tegen te gaan, huisvestingsproblemen te signaleren enzovoort.
Natuurlijk is er een band tussen de leefbaarheid van een buurt en het veiligheidsgevoel. Leegstand, verkrotting, vervuiling en verloedering, gebrek aan openbare ruimte en aan groen: dat alles vergroot de onveiligheid. Wie de meer dan vijftig stadswijken veiliger wil maken, moet dan ook investeren in het concept van de integrale wijk dat we beschrijven in de inleiding van dit programma. Want voorkomen is veel beter dan genezen.
We zetten in op dialoog en communicatie in plaats van op GAS-boetes. Bij GAS-boetes is de lokale overheid én rechter én partij. Wie een GAS-boete wil betwisten, moet zelf naar de politierechtbank stappen en daar de kosten van dragen.
Deftige kringen moeten niet vrezen voor een GAS-boete, ‘hangjongeren’ in volksbuurten wel. Boetes uitdelen lost de problemen in de wijken niet op. Niemand stelt nog de vraag waarom die vuilnisbak al op straat staat of waarom jongeren op straat slenteren en een stommiteit uithalen. Niet door problemen op te lossen maar door te bestraffen wil men iedereen in de pas doen lopen.
Nooit een boete dus? Toch wel. Als andere middelen niets uithalen kan uiteraard een boete volgen.
Een tiental jaar geleden zagen de PleinPatrons het levenslicht in Borgerhout. “Jongeren zijn geen overlastplegers, maar wel een kracht in de buurt,” vond het progressieve districtsbestuur van de PVDA, Groen en Vooruit. PleinPatrons of -Patrona’s krijgen verantwoordelijkheid over hun eigen plein. Ze animeren kinderen en jongeren, zorgen voor leven op het plein en zijn een aanspreekpunt. Ze zorgen ervoor dat iedereen er zich goed voelt en dat het aantal conflicten vermindert. Wij willen PleinPatrons in de hele stad.
De aanslagen van Parijs en Zaventem liggen al even achter ons. Toch is de terreurdreiging nooit weg. Denk maar aan de zoektocht naar Jürgen Conings, die zware wapens had gestolen uit de kazerne van Leopoldsburg, of aan de vermoedelijke Jihadi-terroristen die een aanslag beraamden op politiekantoren en op burgemeester De Wever. Om de terreurrekrutering aan te pakken concentreren we onze inspanningen op de rekruteringslijnen, op de mensen die de propaganda organiseren en op hun communicatiekanalen. We betrekken families en scholen bij de aanpak van radicalisering onder de jongeren. Het beleid moet focussen en niet hele gemeenschappen gaan verdenken.
De gezinnen maken deel uit van de oplossing, ze zijn niet de oorzaak van het probleem. We mogen niet toelaten dat ouders zich in de steek gelaten voelen of met de vinger gewezen worden. Integendeel: we moeten hen helpen en steunen. Dat geldt ook voor de scholen. Er moeten pedagogische programma’s komen waar de scholen mee aan de slag kunnen.
We maken een einde aan de dubbele moraal van rechtse partijen die zerotolerantie prediken en strenge opsluiting als het over de ene vorm van geweld gaat, maar intussen oorlog, racisme en een ik-zuchtig en individualistisch samenlevingsmodel propageren. Pas als de samenleving niet meer draait rond concurrentie en het hoogste ik-rendement, kunnen waarden als samenwerking en sociale bescherming, solidariteit en respect de bovenhand halen.
Vier. Fysiek geweld stoppen
- Fysiek geweld moet effectief bestraft worden, als afschrikking, maar ook als middel voor rehabilitatie en voor het voorkomen van recidive.
- Doeltreffende en herstelgerichte straffen bij kleinere buurtcriminaliteit, zodat de daders beseffen wat ze hun slachtoffers hebben aangedaan.
- Bij de aangiften van geweld moet het slachtoffer een centrale rol krijgen. Slachtofferhulp wordt opgewaardeerd en permanent ontwikkeld.
Meer achtergrondinformatie
Fysiek geweld en fysieke criminaliteit verdienen effectieve bestraffing. Dat heeft een afschrikkende rol. Niet dat we altijd om ter langst en om ter hardst moeten straffen, maar de straffen moeten wél effectief uitgevoerd worden. Het kan niet dat daders van ernstig fysiek of seksueel geweld lange tijd ongestraft blijven rondlopen. Evenmin kan het dat mensenhandelaars, drugsbaronnen of grote economische misdadigers en fraudeurs uit de bankenwereld, de diamantwereld of de industriële wereld op vrije voeten blijven. Er moet een einde komen aan de straffeloosheid van zulke organisatoren van de criminaliteit.
Slachtoffers van misdaden blijven vaak verweesd achter. Ze blijven zitten met angst en vragen. Waarom ik? Ben ik ergens schuldig aan? Zal mijn schade vergoed worden? Wat bezielt de dader?
Hier verdient het goede werk van de dienst slachtofferhulp waardering. Wij ijveren ervoor dat dit werk verder wordt uitgebouwd.
Bij kleinere buurtcriminaliteit zijn herstelgerichte straffen belangrijk. Door daders van buurtcriminaliteit te confronteren met hun slachtoffers, gaan ze kunnen beseffen wat ze aangericht hebben. Ze moeten ook de schade vergoeden, financieel of door taakstraffen. Internationale ervaring leert dat zo’n herstelgericht strafbeleid veruit de hoogste efficiëntie haalt.
Vijf. Voorrang aan de veiligheid van vrouwen
- Door betere verlichting van straten en parken de veiligheid van vrouwen in de publieke ruimte verhogen. Bij nieuwe bouwprojecten werken we ‘lege’ zones en donkere hoekjes weg.
- Investeert in campagnes om hulplijnen zoals 1712 bekend te maken bij het brede publiek.
- Een gespecialiseerde eenheid rond intrafamiliaal en seksueel geweld bij de Antwerpse politie.
- Slachtoffers worden op alle niveaus van het strafrechtsysteem goed opgevangen en ernstig genomen. Geweld is geen bagatel. Ieder die zich meldt, verdient respect en elke klacht verdient aandacht.
- Een Paars Punt, een meldpunt voor seksueel geweld in de uitgaansbuurten van de stad en op evenementen.
- Meer middelen voor opvang- en hulpinitiatieven, zowel van de stad als extern.
Meer achtergrondinformatie
De cijfers van geweld tegen vrouwen zijn verbijsterend. Een op de vijf vrouwen werd ooit verkracht. Acht op de tien vrouwen werd ooit slachtoffer van seksuele intimidatie. Tijdens de coronapandemie werd maar liefst een op de vijf vrouwen geconfronteerd met intrafamiliaal geweld. Het aantal vrouwen dat aangifte doet, is verontrustend laag. Slechts 4 procent van de slachtoffers dient een klacht in. Bij intrafamiliaal geweld vindt een aangifte gemiddeld pas plaats na 35 incidenten. De stap om aangifte te doen is groot, maar ook de aangifte zelf is vaak moeilijk.
Het is belangrijk dat we de drempel verlagen om over geweld te spreken en aangifte te doen. Aan het stadsbestuur vragen we daarom het meldnummer 1712 breed bekend te maken, naar het voorbeeld van Spanje.
Antwerpen heeft een rijkdom aan expertise en aan organisaties die actief werken rond geweld tegen vrouwen. Er is Punt.vzw, het kennis- en informatiecentrum rond grensoverschrijdend (seksueel) gedrag, dat opgericht werd als voortzetting van de beweging die opstond na de moord op Julie Van Espen. Er is het Zorgcentrum voor Seksueel Geweld, dat slachtoffers verzorgt en omkadert. We hebben het Family Justice Center dat inzet op intrafamiliaal geweld. We hebben het CAW, de psychologen van VAGGA en nog meer.
Ook bij het Antwerpse parket zitten ze niet stil. In samenwerking met het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie startte het parket ermee slachtoffers meer centraal te zetten en niet enkel via sperma maar ook via huidschilfers en andere sporen naar daders te zoeken. Het leidde al tot meer veroordelingen.
We willen van deze rijkdom en expertise gebruikmaken om volop de weg in te slaan naar een beleid dat met volle overtuiging het probleem van het geweld tegen vrouwen erkent en aanpakt.
De Antwerp Pride trekt jaarlijks door de stad. Het stadsbestuur tooit het centrum die dag in mooie regenboogkleuren. Maar de rest van het jaar blijft het heel stil rond de maatschappelijke aanvaarding van LGBTQIA+ personen. Onderzoek toont telkens weer aan dat het nog altijd bitter slecht gesteld is met hun welbevinden. Een kwart kreeg al te maken met fysiek geweld. Een derde zegt omwille van geaardheid of genderidentiteit beperkt te zijn in kansen in de samenleving. De helft voelt zich niet veilig genoeg om in het openbaar te tonen wie ze zijn.
We vragen van de stad veel meer concrete actie om LGBTQIA+ personen te ondersteunen, de stad moet werk maken van een Open Space, een plek waar jongeren met vragen over gender en seksualiteit anoniem terechtkunnen voor professionele ondersteuning en zo nodig ook voor huisvesting.
In Frankrijk zijn er al veel zulke huizen. Ze worden “Refuges” genoemd. Jongeren worden er gehoord, gezien en geholpen door warme vrijwilligers. Maar ook, en dat is cruciaal, door opgeleide professionals. Dat geeft hen een basis om de sprong naar een open houding en gedrag rond hun seksualiteit en gender te vergemakkelijken. De Open Space zorgt zo na de coming-out voor een coming-in in de gemeenschap en de bredere samenleving. Sinds 2018 is Brussel er ook mee gestart. Meer dan 300 jongeren hebben er al steun gevonden. In Antwerpen lag het stadsbestuur er niet wakker van. De toelage voor het Roze Huis, de organisatie die Antwerpse queer organisaties omkadert, is al jaren niet meer noemenswaardig gestegen.
Zes. Vertrekken van een brede visie op veiligheid
- Iedereen heeft het recht zich veilig te voelen in de stad. Ook op het werk, in het verkeer, in zijn woning en op milieuvlak.
- Onveiligheid op het werk aanpakken. Aandringen op een versterking van de federale inspectiediensten en de wet-Major, die de veiligheid in de haven garandeert, behouden.
- De stad dient het voorbeeld te geven op de eigen werkvloer en op werven die ze aanbesteedt, met een nultolerantie voor sociale dumping.
- De veiligheid in het verkeer staat voorop. We willen een betere inrichting van het openbaar domein met meer aandacht voor de zwakke weggebruiker. Onaangepast verkeersgedrag en overdreven snelheid wordt bestraft.
- De woonstcontroles opdrijven en malafide verhuurders aanpakken. De stad ondersteunt slachtoffers van huisjesmelkers en vangt ze op.
- De industriële vervuiling op het grondgebied van de stad aanpakken. Milieucriminaliteit van multinationals die schadelijke stoffen lozen wordt niet aanvaard.
Meer achtergrondinformatie
Veiligheid is veel meer dan de afwezigheid van criminaliteit. Ze heeft betrekking op veel levensterreinen. Je mag je dan misschien veilig voelen op straat, maar als je acht uur per dag in onveilige omstandigheden moet werken, of in een onveilig huis leeft, dan heeft dat ook een invloed op je welbevinden. We hebben dan ook een brede visie op veiligheid.
We pakken de onveiligheid op het werk aan. De stad Antwerpen zou moeten aandringen op versterking van de federale inspectiediensten. Ze dient het voorbeeld te geven op haar eigen werkvloer en op de werven die zij aanbesteedt: nultolerantie op sociale dumping. De stad dient zich achter het behoud van de wet-Major, die de veiligheid in de haven garandeert, te scharen. Lees hierover meer in ons hoofdstuk Werkende stad.
De veiligheid in het verkeer staat voorop. Onaangepast verkeersgedrag en overdreven snelheid worden bestraft. We zetten in op een betere inrichting van het openbaar domein met meer aandacht voor de zwakke weggebruiker. Lees hierover meer in ons hoofdstuk Mobiele stad.
Te veel Antwerpse woningen voldoen niet aan de minimale kwaliteitseisen. We drijven de woningcontroles op en pakken malafide verhuurders aan. De stad ondersteunt slachtoffers van huisjesmelkers en vangt ze op. Lees hierover meer in ons hoofdstuk Woonstad.
De industriële vervuiling op het grondgebied van de stad Antwerpen pakken we streng aan. We accepteren geen milieucriminaliteit van multinationals die jarenlang ongehinderd schadelijke stoffen lozen. Lees hierover meer in ons hoofdstuk Groene en Propere stad.