SOLIDAIRE STAD

Op 7 oktober 2023 slaagden militanten van Hamas erin door te dringen tot op Israëlisch gebied. Ze vielen er niet alleen legerposten aan, maar zaaiden ook dood en vernieling onder de burgerbevolking. De beelden ervan waren schokkend. Er zouden wel 1200 doden gevallen zijn. De PVDA heeft deze daden vanaf het begin veroordeeld. Doelbewust burgers viseren is onaanvaardbaar.

Al snel reageerde de Israëlische regering met de totale belegering van de hele Gazastrook. In Israël overheerst nu in eerste instantie een drang naar wraak, naar een meedogenloos antwoord. Er vielen al tienduizenden doden. Gaza is een hel op aarde geworden. Zuid-Afrika startte een procedure bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag om Israël te veroordelen voor een genocide op de Palestijnen.

Het Antwerpse stadsbestuur koos ervoor om kant te kiezen. Burgemeester Bart De Wever (N-VA) verklaarde dat je maar één kant kan kiezen: de kant van Israël, wat hij noemde: “de kant van het licht en de democratie.” Israël was intussen volop bezig de toevoer van water en voedsel naar Gaza af te snijden en onschuldige burgers te bombarderen. 

Voor ons is het duidelijk welke kant te kiezen: de kant van het internationaal recht, de kant van de onschuldige burgers. Zij zijn de grootste slachtoffers van dit conflict.
Sinds het uitbreken van de oorlog zet onze partij zich in om een einde te maken aan de genadeloze belegering van Gaza. Het stadsbestuur houdt vast aan een dubbele moraal: het zegt het internationaal recht belangrijk te vinden, maar blijft een oogje toeknijpen voor de wandaden van Israël.

Moties in de gemeenteraad om het geweld langs beide kanten te veroordelen, werden verworpen (ook door Vooruit). We ontdekten uit documenten van het Havenbedrijf dat militair materiaal via de Antwerpse haven op grote schaal richting Israël passeert. Het gaat om doorvoer vanuit andere landen, voornamelijk Duitsland, maar ook om oorlogstuig van Belgische makelij. 16.000 kilo buskruit werd bijvoorbeeld uit een Belgische fabriek via onze haven naar Israël verscheept om het daar tegen de Palestijnse bevolking te gebruiken. Ons gemeenteraadslid Peter Mertens stelde zich burgerlijke partij bij een aanklacht tegen de Israëlische rederij ZIM, die de transporten organiseert. Zowel de doorvoer als de export van militair materieel naar Israël zijn illegaal. Ze overtreden het Vlaamse wapenhandelsdecreet en het VN-wapenhandelsverdrag. Hoewel de stad op de hoogte is van deze transporten en ze dus perfect kan melden bij de bevoegde Vlaamse en federale diensten, liet het stadsbestuur dat na. Het liet begaan. Pas na vier maanden oorlog en onder onze druk besloot havenschepen Annick De Ridder (N-VA) dat ze de transporten zou gaan melden. Ze zei er wel meteen bij dat “nog zou worden bekeken of het relevant is hier verdere afspraken rond te maken.” Heel ernstig neemt het stadsbestuur dat dus niet. Intussen blijven de transporten onze haven passeren, ondanks het protest en de internationale verontwaardiging.

Het gaat ook in de omgekeerde richting: de Antwerpse politie wou traangasverspreiders aankopen van het Israëlische ISPRA. Dat bedrijf gaat er prat op dat het zijn wapens laat testen in de praktijk: namelijk op Palestijnse burgers. Bij betogingen in Gaza in 2018 testte het een drone uit die traangasgranaten op vreedzame betogers gooide. Van dat soort bedrijven wilde de Antwerpse politie dus materiaal aankopen. De PVDA bracht dit naar buiten, en uiteindelijk ging de aankoop gelukkig niet door.
Het past in de bredere samenwerking tussen de Antwerpse politie en Israël. Burgemeester De Wever trok in de zomer van 2023 op missie naar Israël. Om de economische banden aan te halen, maar ook om een delegatie van de Antwerpse politie te bezoeken. Die was daar een zomerprogramma aan het volgen. Vlak voor het bezoek van De Wever had het Israëlische leger de Palestijnse stad Jenin gebombardeerd.

Handel voeren met een apartheidsstaat? Ethisch kan dat niet. Politionele samenwerking ermee is al helemaal uit den boze. Zolang Israël de rechten van de Palestijnen dagelijks systematisch schendt en het internationaal recht blijft schenden, dient de stad alle economische missies naar dat land op te schorten. Het Antwerps Havenbedrijf moet actief optreden tegen de illegale militaire transporten via onze haven richting Israël. De politie mag niet langer ordehandhavingsmateriaal of andere wapens van de Israëlische defensie-industrie aankopen.

We spreken met Antwerpen onze steun uit voor de internationale BDS-beweging die ijvert voor boycot, desinvestering en sancties, geïnspireerd door de beweging tegen de apartheid in het oude Zuid-Afrika. De beweging wil Israël op deze manier onder druk zetten om het internationaal recht te respecteren. Ze kan wereldwijd rekenen op de steun van vakbonden, religieuze, culturele en academische instellingen, grote en kleine ngo’s enzovoort. Steden als Luik, Barcelona en Oslo gingen ons hierin al voor. 

Als stad met een open blik op de wereld voert Antwerpen een lokaal vredesbeleid en maakt daarbij de inwoners warm voor vredesthema’s. In samenwerking met het middenveld zorgt de stad voor een educatief aanbod met lessenreeksen, educatief materiaal, infoavonden en tentoonstellingen.

Er woedt weer oorlog in Europa. De gevolgen van de Russische inval in Oekraïne zijn ook in Antwerpen te voelen. Het is de derde crisis op rij, na de coronacrisis en de energiecrisis. Een kwart meer mensen namen contact op met het OCMW omdat ze hun energiefactuur niet meer konden betalen terwijl grote spelers en speculanten woekerwinsten boekten. Daar kwam de oorlogscrisis nog bovenop, met veel economische gevolgen, met sancties en tegensancties, met vluchtelingen die de oorlog en ellende ontvluchten.

We verwachten van het stadsbestuur dat het zich engageert om vluchtelingen op een goede en humanitaire manier op te vangen. De steun en opvang voor Oekraïense vluchtelingen tonen dat het kan. Iedereen die zijn of haar land ontvlucht, heeft recht op zo’n steun, ongeacht waar hij of zij vandaan komt. 

Deze crisissen leiden ook tot verarming van de bevolking en tot een hogere werkdruk voor stedelijke diensten. Het is primordiaal dat gewone mensen niet de factuur van de oorlog voorgeschoteld krijgen. En het is ook voor onze stad van groot belang dat de oorlog in Oekraïne zo snel mogelijk stopt. Deze oorlog heeft bovendien de atoomdreiging tussen de twee grootste kernmachten op scherp gezet. 

Daarom zou het stadsbestuur een duidelijk signaal moeten geven dat het voorstander is van een staakt-het-vuren en van vredesgesprekken. Antwerpen kan zich ook inschakelen in vredescampagnes zoals de campagne van de vredesbeweging rond kernwapenvrije gemeenten. Antwerpen onderschreef het initiatief Mayors for Peace dat is opgezet door de burgemeester van Hiroshima en dat pleit voor een volledige afschaffing van nucleaire wapens. Het initiatief verenigt 7500 steden in 163 landen. Antwerpen is daar dus een van. 

Het zou alleen maar logisch zijn dat onze stad dan ook neen zou zeggen tegen kernwapens en zo een sterk signaal zou sturen naar onze federale overheid om het VN-Verdrag voor de afschaffing van kernwapens te ondertekenen. 122 landen in de wereld hebben dat al gedaan. Dat kan door aan te sluiten bij het ICAN Cities Appeal, dat oproept voor een wereld vrij van nucleaire wapens. Steden als Mechelen, Brugge en Turnhout gingen ons al voor.
Daarnaast kan Antwerpen zich ook aansluiten bij het initiatief “International Cities of Peace”, en zich laten uitroepen tot vredesstad. Daarmee gaan we het engagement aan ons actief in te zetten in de vredesbeweging en vredesinitiatieven te ondersteunen. Het is een garantie voor steun vanuit de stad voor lokale vredesinitiatieven. 

De Antwerpse haven is nog altijd een belangrijke doorvoerhaven voor militair transport in het kader van de NAVO. Ook wapentuig voor landen die geen lid zijn van de NAVO, passeert er. Zo kwam in 2019 aan het licht dat de Antwerpse haven een centrale rol speelde in de export en doorvoer van bijna 100 ton explosieven naar Saudi-Arabië. Dat land voert al bijna acht jaar een barbaarse oorlog in Jemen, met dramatische humanitaire toestanden tot gevolg. We vroegen het stadsbestuur wat het ging doen om dat in de toekomst te vermijden. Het antwoord? “Niets!” zei schepen Annick De Ridder (N-VA). Wij vinden het essentieel dat er geen oorlogsmateriaal meer via de Antwerpse haven naar conflictgebieden vertrekt. 

Door terug te blikken en na te denken over het verleden weet je als samenleving beter waar je naartoe wil. Monumenten die verwijzen naar het bloedige Belgische koloniale verleden, moeten veel beter geduid worden. Bij elk monument zou de stad een infobord moeten plaatsen over dat verleden. 

Tijdens de vorige legislatuur zijn sterke projecten opgezet, zoals het Littekenproject van het district Borgerhout. Dat project focust op bewustwording en dialoog rond gevoelig erfgoed in het straatbeeld. Daaronder verstaat het district geschiedkundige gebeurtenissen die tot vandaag diepe sporen nalaten: de twee wereldoorlogen, het apartheidsregime, het koloniaal verleden... Zo werd in mei 2023 aan het districtshuis een gedenksteen onthuld voor de slachtoffers van het kolonialisme, als reactie op de oude gedenksteen uit 1949 tegen de zijgevel van het districtshuis, die Borgerhoutse kolonialen herdenkt.

Ook de Universiteit van Antwerpen gaf een sterk signaal. Rector Herman Van Goethem huldigde in maart 2023 de Aula Patrice Lumumba in. Zulke initiatieven doorbreken het taboe over het Belgisch koloniaal verleden en dragen bij aan het debat erover in onze superdiverse stad. 

We vinden het belangrijk dat onze stad investeert in deze initiatieven en het debat stimuleert. Zo willen we in onze stad graag verwijzingen zien naar figuren die een sleutelrol hebben gespeeld in de dekolonisatie, de strijd tegen apartheid en emancipatie van onderdukte bevolkingsgroepen.

Antwerpen keert elk jaar 535.000 euro uit voor projecten in Congo, Senegal, Ghana en Marokko. Daarmee besteedt de stad 0,02 procent van haar budget aan ontwikkelingssamenwerking. Dat is veel te weinig. Antwerpen tekende de engagementsverklaring Global Goals, Local Focus in het kader van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. Om dat engagement ernstig op te nemen is een veel grotere investering nodig. Er moet een kentering komen. De stad moet een financieel engagement aangaan richting 0,7 procent van de gewone begroting als streefcijfer. Zo kan Antwerpen aan ons land het signaal geven dat het de internationale verbintenis moet opnemen om 0,7 procent van het nationaal inkomen te besteden aan ontwikkelingssamenwerking.

De stad oriënteert haar Zuidwerking op vier landen met een grote gemeenschap in Antwerpen: Congo, Ghana, Senegal en Marokko. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met een aantal Antwerpse verenigingen. De stad werkt in deze landen samen met partners rond gezondheidszorg, onderwijs, kleinschalige landbouw, water en sanitair. We onderschrijven het voorstel van de Antwerpse Adviesraad voor Ontwikkelingssamenwerking (Arosa) om de bestaande Zuidwerking te behouden en in de volgende beleidsperiode uit te breiden naar andere landen waarvan grote groepen in de stad aanwezig zijn en naar landen waar ngo’s of 4^de-pijlerorganisaties actief zijn.

De internationale uitdagingen van vandaag zijn groot en dus mogen de ambities van de stad dat ook zijn. Het huidige stadsbestuur heeft bespaard op de subsidies voor kleinere noord-zuidorganisaties en lijkt hun rol te willen beperken tot lidmaatschap van een adviesorgaan. Om het draagvlak voor internationale solidariteit te versterken, vinden wij het belangrijk dat de focus niet alleen ligt op zuid-projecten, maar dat we ook blijven investeren in de versterking van organisaties die hier, in de stad, een rol spelen en die sensibiliseren over mondiale thema’s. De lokale vredes- en klimaatbeweging verdienen de actieve steun van de stad. 

Antwerpen is een FairTradeGemeente en dat is goed. De stad moet volop gaan voor een breed duurzaam aankoopbeleid en daarvoor in de aankoopdienst een beroep doen op experts. Bij de aankoop van bouwmaterialen, werkkledij, meubilair, rollend materieel en andere goederen kan een duurzaamheidstoets worden afgenomen. We ondersteunen de vraag van de stedelijke adviesraad voor ontwikkelingssamenwerking, Arosa, om verdere stappen vooruit te zetten in het fair trade aankoopbeleid en om fair trade ook te promoten. Aan dat aankoopbeleid kan de stad een bewustmakingscampagne over ongelijke handelsverhoudingen koppelen. De stad moet als publieke actor het voortouw nemen op het vlak van het ontwikkelen en naleven van een ethisch financieel beleid. Antwerpen gaat niet in zee met landen of bedrijven die het terrorisme steunen. Het is dan ook maar logisch dat de stad geen bedrijventerrein verstrekte aan de Saoedische firma ERS in de Antwerpse haven, gezien een van de initiatiefnemers gelinkt werd aan Al Qaeda. We vinden het ook belangrijk dat de strijd tegen de bloeddiamanten wordt voortgezet in onze stad.

We denken na over een uitbreiding van onze stedenbanden met steden in het Globale Zuiden. We kunnen bijvoorbeeld kiezen voor verzustering van Antwerpen met de haven van Mariel op Cuba. Op die manier gaat onze stad in tegen het handelsembargo van de Verenigde Staten tegen het eiland. Ondanks dat embargo is de levensverwachting in Cuba zes jaar hoger dan in de rest van Latijns-Amerika en zet het land sterk in op de aanpak van klimaatverandering. Door een zusterband met Mariel zou Antwerpen een mooi signaal geven.

In juni 2021 stortte op Nieuw Zuid een school in aanbouw in. Hoofdaannemer Democo was niet transparant over de keten van onderaannemingen daar. Er waren 249 onderaannemingen actief op de werf, een veelvoud van wat er was gecommuniceerd. Er waren ook opdrachten gegeven aan niet-erkende aannemers, hoewel de stad dat niet toelaat.

Een jaar later kwam een ongezien grote zaak van mensenhandel en sociale uitbuiting aan het licht in de haven. Op de werf van chemiemultinational Borealis werkten honderden geschoolde arbeiders tegen de klok om een nieuwe fabriek te bouwen. Eind juni raakte bekend hoe hoofdaannemer IREM er te werk ging. 174 arbeiders uit Bangladesh, Turkije en Oekraïne meldden zich als slachtoffer van mensenhandel. Ze waren met valse beloften en in onmenselijke omstandigheden naar hier gehaald en gehuisvest. Ze werden maanden niet betaald. 

Terwijl de verschillende bestuursniveaus de verantwoordelijkheid naar elkaar trachtten door te schuiven, bleven de slachtoffers achter zonder enige vorm van officiële ondersteuning. Vermits de overheid hen in de steek liet, voerden ze wekenlang actie, met betogingen in Antwerpen en Brussel. Vrijwilligers sprongen mee in de bres. Met SolidariTeams schoten we toen in actie en organiseerden we voedsel- en geldinzamelingen voor de slachtoffers. 

Dat alles leidde tot succes: de 174 kregen toegang tot fatsoenlijk werk en trokken het debat over uitbuiting en sociale dumping van arbeiders in onze economie open. 

Naar aanleiding van deze gebeurtenissen liet hulporganisatie Payoke weten dat ze met nauwelijks 16 medewerkers totaal onderbemand en ondergefinancierd is. 

Onderzoek van Gazet van Antwerpen leidde een paar maanden later tot de bevinding dat het appartementsgebouw waarin 17 Bengaalse slachtoffers van de mensenhandel van de Borealiswerf verbleven, in handen was van een bouwpromotor die maar liefst 29.000 euro per maand opstreek voor de verhuur van een krot. Terwijl de bouwpromotor grof geld slaat uit vervallen gebouwen mag hij van de stad Antwerpen peperdure lofts bouwen op het Eilandje. Niet alleen hoofdaannemer IREM maar ook grote vastgoedspelers verdienen grof geld op de kap van de slachtoffers van mensenhandel. Ellende voor de arbeiders, kassa kassa voor projectontwikkelaars.

Het is duidelijk dat het stadsbestuur de afgelopen jaren zwaar te kort is geschoten in de strijd tegen sociale dumping en mensenhandel. Wij vragen al jaren om deze problematiek eindelijk ernstig te nemen. De mensen die onze scholen en fabrieken bouwen, verdienen respect.

We maken van de strijd tegen sociale dumping en mensenhandel een prioriteit. Een gemeentelijk charter moet sociale dumping op bouwwerven met de stad als bouwheer onmogelijk maken. Dit charter stelt eisen inzake veiligheid, ook in de onderaannemingen, inzake goede registratie van alle aanwezigen en inzake voldoende controles. Zo geven we als stad alvast het goede voorbeeld. 

We ondertekenen en steunen ook het charter tegen sociale dumping dat vanuit de vakbonden gelanceerd is. We dringen bij Vlaanderen aan op een verdubbeling van de mankracht bij de sociale inspectie.

Voor de Oosterweelwerken zullen er meer tijdelijke arbeidskrachten naar onze stad komen. Het stadsbestuur voerde in oktober 2023 een nieuw reglement in dat de huisvesting van die arbeiders moet verbeteren, maar deze maatregel schiet tekort. De strijd tegen huisjesmelkers wordt gevoerd door slechts acht medewerkers van de stedelijke dienst Woontoezicht. We verdubbelen dat aantal en controleren actief of arbeiders op een menswaardige manier gehuisvest zijn.
Daarnaast zorgen we voor opvang en ondersteuning van eventuele slachtoffers van mensenhandel. We verhogen daarbij het budget van Payoke.