JONGE STAD

Jongeren hebben recht op plaats in de stad. Voor heel veel jongeren zijn de publieke ruimte, de parken, de open fitnessruimtes en pleinen hun tuin en woonkamer. Ze ontmoeten er vrienden, leren nieuwe mensen kennen, kunnen zich mentaal en fysiek ontspannen met sporten, skaten, voetballen of gewoon chillen. Antwerpen heeft een nijpend tekort aan ruimte voor jongeren. Dat gaat over infrastructuur, zoals sporthallen, voetbalvelden of fitnesstoestellen. Maar ook over het uitgaansleven en over plekken voor artistieke, sociale en educatieve acties, concerten en evenementen. Kortom, over ruimte voor jongeren om jong en zichzelf te zijn. 

Het stadsbestuur beschouwt jongeren als een bron van overlast. Zo heeft het stadsbestuur een totaalverbod ingevoerd op skaten, skeeleren en BMX’en aan de Scheldekaaien en een gedeeltelijk verbod op het Theaterplein. Samen met de jongeren op zoek gaan naar oplossingen voor het gebrek aan openbare ruimte deed het stadsbestuur niet. Het trok liever de kaart van repressie en het behandelde skaten als een misdrijf. Samen met meer dan honderd skaters organiseerde RedFox, de scholierenbeweging van de PVDA, een protestmars tegen het verbod met de slogan ‘Skating is not a crime’. Het verbod geldt vandaag nog altijd. Maar dankzij de druk van de skaters en Redfox betrekt het stadsbestuur de skategemeenschap meer. De jongeren weten namelijk het allerbeste wat er nodig is voor de (her)aanleg van skateparken en skateproof infrastructuur. 

We willen meer plaatsen creëren in de openbare ruimte waar jongeren kunnen ontspannen en sporten. We gaan voor meer fitnessplaatsen in openlucht zoals aan de Kaaien, voor skateparken en skateproof infrastructuur, klimmuren, voetbalpleinen en pannakooien. We zorgen dat de publieke ruimte en parken worden uitgerust met openbare toiletten, drinkwaterfonteintjes en ruime zitbanken. 

In Antwerpen krijgt al wat groot en commercieel is, vlotjes toestemming en ondersteuning. Kleine, meer alternatieve projecten botsen steevast op een neen. Nochtans is de stad rijk aan sociaal-culturele initiatieven en experimentele organisaties van onderuit. ‘Onder Stroom’ was zo’n culturele hotspot in een voormalige boeienloods aan de Tavernierkaai. Dat initiatief zag zich gedwongen de deuren te sluiten omdat het botste op de muren van het stadsbestuur. Het bleef zonder erkenning en zonder ondersteuning. Nochtans hebben jongeren zo’n plaats nodig. We investeren in cultuur en creativiteit die alle jongeren een plek gunnen met openluchttheaters, evenementenruimtes en ambitieuze streetart projecten.

Natuurlijk moet je jongeren betrekken om mee de stad te maken. Zij kennen de stad als hun broekzak. Wij hebben hun expertise, ervaring en mening nodig. Maar vandaag blijft in de stad inspraak weggelegd voor wie op eigen houtje de weg kan vinden in de wirwar van stedelijke structuren. Bij de verkiezingen voor het stadsbestuur kan wie jonger dan 18 is, zijn of haar stem niet laten gelden. En studenten die in Antwerpen studeren maar buiten de stad wonen, al evenmin. Er is een mindshift nodig om jongeren bij het uitstippelen van het stedelijk beleid aan bod te laten komen. We willen hen het vertrouwen geven om zich uit te spreken. En als ze dat doen, moet er ook geluisterd worden. Sinds 2012 is er in Antwerpen geen stedelijke jeugdraad meer. In de plaats kwam een adviesraad die geloot wordt onder Antwerpse jongeren, maar die laatste hebben niet noodzakelijk een achterban of link met organisaties. We richten de jeugdraad opnieuw op en laten ze werken samen met de jeugdraden van de districten. We geven hen professionele ondersteuning en voldoende werkingsmiddelen.

Ook wie geen rechtstreekse lijn heeft naar de jeugdraad, moet zijn of haar ideeën op tafel kunnen leggen. Daar is een open digitaal instrument voor nodig waarmee jongeren hun vragen en voorstellen naar voren kunnen brengen en daar steun van andere jongeren voor kunnen krijgen. We ontwikkelen toegankelijke initiatieven om zoveel mogelijk jongeren jaarlijks te bevragen over hun noden en ideeën. Dat kan bijvoorbeeld via bevragingen op scholen en in de sociale media.

We voorzien op alle openbare plaatsen gratis wifi, ook in de bibliotheken. Scholieren en studenten kunnen daar dan rustig studeren of op internet gaan zonder zich blauw te moeten betalen aan mobiele abonnementen.

De Antwerpse binnenstad heeft een groot tekort aan groene ruimte. Het stadsbestuur praat wel over ontharding en vergroening, maar luistert niet naar de mensen die ijveren voor stukken groen, zoals op de Kielsevest. Die Kielsevest was een kleine oase van groen, tot het stadsbestuur stedelijk vastgoedbedrijf AG Vespa de opdracht gaf er kantoorruimtes met acht etages en een brandweerkazerne neer te poten. Vanaf dag één tekenden de buurtbewoners, samen met de lokale werking van de PVDA protest aan tegen het wegvagen van hun groen parkje. Ze organiseerden buurtvergaderingen en een petitie tegen de geplande betonnering, plantten zelf nieuwe boompjes en zetten druk via de gemeenteraad. Daardoor zag het stadsbestuur zich genoodzaakt de plannen op te bergen. Wij willen dat de Kielsevest een groene buurtplek wordt waar de buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten.

We zorgen ervoor dat er overal groen en open ruimte is op wandelafstand, plaatsen waar jongeren zich kunnen uitleven en gewoon jong kunnen zijn. We betrekken jongeren bij het uitwerken ervan en laten hen initiatieven uitdenken.

Sport emancipeert. Cultuur verwondert. Sport brengt mensen samen. Cultuur zorgt ervoor dat we de wereld en onszelf beter begrijpen. Toegang voor jongeren tot sport en cultuur moet een prioriteit zijn. Via sport en cultuur kunnen zij hun mentale en fysieke gezondheid verbeteren. Toch herleidt het beleid sport en cultuur te vaak tot een kostenpost. Besparingen slaan gaten in het cultuur- en sportwerk en private spelers krijgen steeds meer winstgevende opvulmogelijkheden. 

Het stadsbestuur verhoogde de prijzen van zwembeurten, sportlessen, sportkampen, de huur van sportvelden enzovoort. Voetbalclubs vinden te weinig velden en kunnen daardoor minder ploegen laten spelen. De wachtlijsten om in te schrijven voor een club groeien. Nog gekker: jongeren die graag cricket willen spelen op het Kiel, mogen dat niet in het park, want ze zouden het gras beschadigen. Maar ze mogen ook niet op de sportvelden want ze zijn geen erkende club. De lokale PVDA-afdeling organiseerde tientallen gesprekken met jongeren, buurtbewoners en parkbezoekers over het Kielpark en over mogelijke verbeteringen. We startten een petitie om het districtsbestuur te vragen met de meer dan 150 frisse ideeën van de jongeren en bezoekers van het Kielpark een visie uit te dokteren om er de tuin van de buurt van te maken waar jongeren kunnen sporten, spelen, genieten en bewoners elkaar kunnen ontmoeten. 

Het Arena-zwembad kwam onder de bijl van het stadsbestuur om plaats te maken voor een duur waterpretpark dat voor veel jongeren en gezinnen met jonge kinderen onbetaalbaar is. Antwerpen telt amper twee openluchtzwembaden: de Molen op Linkeroever en zwemvijver Boekenbergpark in Deurne. En dat voor een half miljoen Antwerpenaars. Als klap op de vuurpijl kon het stadsbestuur in 2023 niet eens garanderen dat de zwembaden open zijn tijdens de volledige openingsuren. Onder druk van vakbonden en PVDA maakte het stadsbestuur het beroep van redder weer aantrekkelijker om de zwembaden steeds open te kunnen houden. Dat is een goede eerste stap, maar we hebben ook nood aan meer redders en meer zwemgelegenheden in de stad. Het succes van het openwaterzwemmen in het Bonapartedok toont aan dat er veel vraag naar is. In plaats van op een private investeerder te wachten, willen we dat de stad het tijdens de zomermaanden zelf organiseert. En waarom investeren we bijvoorbeeld niet in een nieuwe Badboot? 

Dure prijzen en te weinig infrastructuur: op die twee assen moeten we dringend maatregelen nemen. Heeft niet elke jongere recht op een sportterrein en een (openlucht)zwembad in de buurt, zowel voor sportclubs als voor vrij gebruik? Daarom komen we tussen in de prijs van lidmaatschap van sportclubs en verhogen we de publieke middelen voor sport-, spel-, dans- en cultuurclubs. We richten openbare fitnessruimtes in waar jongeren goedkoop of zelfs gratis kunnen komen trainen. We gaan daarvoor in overleg met de jongeren uit de buurt.

Van een avondje cinema kom je vandaag haast blut buiten. Bioscopen zoals Kinepolis en UGC hanteren hoge prijzen van 12 euro en meer. Dat kan anders: in Frankrijk ligt een voorstel op tafel om ticketprijzen met een maximumprijs te plafonneren. Ook in ons land kan je bij wet maximumprijzen vastleggen. We pleiten ervoor om dat voor grote commerciële ketens te doen. De Cineville-pas waar je in Brussel en Wallonië onbeperkt mee naar onafhankelijke bioscopen kan wordt binnenkort ook in Antwerpen beschikbaar. Dit vinden we een eerste goede stap. 

We geven elke jongere tussen 15 en 24 jaar een Jongeren Cultuur Pas, te gebruiken voor culturele activiteiten zoals concerten, voorstellingen en muziek- of cultuurlessen. Ieder cultuurhuis krijgt een jongerenprogrammator zodat het cultuuraanbod voor jongeren evenredig is met hun aandeel in de bevolking. 

Er zijn bijna geen betaalbare fuifzalen meer in Antwerpen. Commerciële feestzalen zijn veel te duur voor jongeren die zelf iets willen organiseren. We gaan daarom op zoek naar locaties om in alle districten fuifzalen te voorzien in beheer van de stad onder het motto: ‘betaalbaar en bereikbaar’.

Voor het jeugdbeleid vertrekken we van de jongeren en beschouwen we diversiteit als een troef. We gaan na wat jongeren nodig hebben om zichzelf te zijn en zich veilig te voelen. 

We organiseren jaarlijks een gratis stadsfestival voor en door jongeren, naar het voorbeeld van Divercity: een gratis festival in Spoor Oost voor alle jongeren, georganiseerd door RedFox, de scholierenbeweging van de PVDA. De jeugdwerkpartners werken daarvoor samen.

We stimuleren initiatieven om jongeren samen te brengen over alle verschillen heen.

De relatie tussen politie en jongeren is vaak gespannen, zeker in een grote stad als Antwerpen. Volgens de Vlaamse Jeugdraad voelen 53% van de bevraagde jongeren zich vaak of soms angstig wanneer ze politie zien. Voor jongeren met roots in de migratie geldt dat extra. Een van de voornaamste redenen daarvoor, zoals de jongerencoalitie ‘Niet normaal’ nog onderlijnde, is het etnisch profileren, waarbij sommige politiediensten jongeren controleren enkel op basis van hun (vermeende) afkomst. Soms blijft het niet bij controles, maar is er ook sprake van beledigingen of racisme. In ernstige gevallen is er zelfs sprake van vernederingen of van onnodig hard en met geweld ingrijpen. Buitensporig gedrag van een kleine groep agenten maken het werk van alle politiemensen die dagelijks hun best doen extra moeilijk. We roepen iedere vorm van etnisch profileren een halt toe en voeren daarvoor controles en rapporteringsopdrachten in. Bij pascontroles krijgen de jongeren een bewijs van de controle met vermelding van de reden ervoor.

Ook op school werken racisme en discriminatie tegen, onder leerkrachten en leerlingen. We zorgen voor kritische duiding van het koloniale verleden zodat jongeren voor inzicht krijgen in de structuren en de ideologie van het racisme. In Borgerhout werkte het progressief bestuur met PVDA in het kader van het Littekenproject bijvoorbeeld een pakket met informatie over de lokale koloniale geschiedenis uit. Dat brengt de geschiedenis veel dichter bij. Scholen kunnen daar gratis gebruik van maken. We investeren in organisaties die scholen daarin ondersteunen. We organiseren in scholen getuigenissen en gesprekken met slachtoffers van racisme en discriminatie. 

Steeds meer mensen kampen met psychische stoornissen. Stress, uitputting, onzekerheid, eenzaamheid ... Onze maatschappij hobbelt van crisis naar crisis en er wordt steeds meer flexibiliteit verwacht van individuen. Maar als mensen zich niet goed voelen, trekken ze zich in zichzelf terug. De coronacrisis heeft dit fenomeen onder jongeren nog versterkt. Een toekomst met een oververhitte planeet, de stijgende kosten, de prestatiedruk op school en het uitkleden van de geestelijke gezondheidszorg hebben de mentale gezondheid van jongeren negatief beïnvloed. De cijfers liegen er niet om: een op de drie jongeren riskeert depressie of angststoornissen. Een op de vijf jongeren kampt met een psychische stoornis.

De wachtrijen voor professionele hulp zijn veel te lang. Een afspraak bij de psycholoog, een vraag naar gespecialiseerde hulp of naar specifieke hulp zoals dagcentra: overal moeten jongeren veel te lang zonder hulp blijven wachten. Vandaag staan in Vlaanderen al 69.000 jongeren op een wachtlijst, drie keer het Sportpaleis. Het is geen uitzondering dat jongeren met mentale problemen op een wachtlijst van meer dan drie jaar staan voor een dringende opname. Als je je been breekt, helpen ze je op de spoed meteen verder. Waarom moeten jongeren dan maanden met zelfmoordgedachten thuiszitten? 

Het stadsbestuur moet hier zijn verantwoordelijkheid nemen. Dat wil zeggen dat ze binnen al haar verantwoordelijkheden er oog voor heeft door in te zetten op betaalbaar en kwaliteitsvol wonen, een onderwijs dat alle jongeren laat schitteren en vrijetijdsbeleving toegankelijk maakt. In tijden van crisis mag ze niet besparen op jeugdwerk en sociaal werk of de kosten doorrekenen aan dienstverlening aan jongeren.
Tegelijk willen we dat ze investeert in geestelijke gezondheidszorg door voldoende middelen, tijd en ruimte vrij te maken voor laagdrempelige en bereikbare psychologische hulp. We breiden bestaande projecten zoals de OverKop-huizen verder uit. Elke jongere heeft recht op een veilige, laagdrempelige, bereikbare en betaalbare vertrouwde omgeving waar zij of hij terechtkan voor een babbel met leeftijdsgenoten of voor een afspraak bij de psycholoog. In ons hoofdstuk Gezonde Stad gaan we hier meer op in.

Het jeugdwerk is een cruciale schakel in het bereiken van jongeren in de wijk. Door te investeren in toegankelijke en betaalbare psychologische hulpverlening samen met jeugdwerkinitiatieven, verankeren we laagdrempelige initiatieven voor mentale hulp in het jeugdwerk.

Voor veel jongeren is het jeugdwerk een tweede thuis, een plaats waar ze zich op hun gemak voelen, vrienden maken en zich kunnen ontplooien. Of het nu gaat om de scouts en de chiro, Formaat, KRAS en JES of om al die andere grote en kleine jongerenorganisaties in onze stad: zij doen fantastisch en onmisbaar werk. Ze brengen jongeren bij elkaar om plezier te maken, maar ook om ze een stem te geven. Ze maken hen bewust, zoeken oplossingen en bieden hen een toekomst. Het jeugdwerk haalt jongeren uit hun isolement, doet ze openbloeien en zet ze op weg naar hun eerste job. Jeugdwerk is voor heel wat jongeren de beste preventie tegen mentale problemen. 

Toch is het voor veel organisaties niet evident om in voldoende omkadering te voorzien, projecten op lange termijn uit te rollen en ambitieuze initiatieven uit de grond te stampen. Want al worden de uitdagingen voor jongeren alleen maar groter, toch bespaarde het stadsbestuur, met Vooruit en N-VA, fors op het jeugdwerk. Jinnih Beels, Vooruit-schepen voor Jeugd, weigerde bij de begroting van 2022 de werkingsmiddelen voldoende te verhogen. Daarmee heeft ze de Antwerpse jeugdsector gedwongen 23 jeugdwerkers te ontslaan. Dat was in één klap een verlies van meer dan 135 jaar ervaring in het jeugdwerk. De jeugdorganisaties kampen nu met een tekort van minstens twee miljoen euro. Samen met de sociaal-culturele sector, die ook al door besparingen werd getroffen, lieten de jeugdwerkers eind 2022 hun stem horen. Comac, de studentenbeweging van de PVDA, ondersteunde de protesten en de PVDA-verkozenen verzetten zich in de gemeenteraad tegen de besparingen. Maar het stadsbestuur zette koppig door.

Dat verminderde aanbod voel je in de wijken van de stad. Wanneer het potje overkookt en er incidenten zijn, reageert het stadsbestuur met meer camera’s en meer politie-inzet, in plaats van het jeugdwerk te versterken. Dat leidt tot een spiraal van wantrouwen. De oplossing is: investeer in de vormen van jeugdwerk waar onze stad zo rijk aan is: de professionele jeugdverenigingen en de vrijwillige jeugdwerkers in de jeugdbewegingen. Zo kan het jeugdwerk op meer plekken aanwezig zijn, een breder aanbod voorstellen en jeugdwerkers meer zelfzekerheid geven

Zo kunnen we ook de drempel naar het jeugdwerk zo laag mogelijk houden. In Borgerhout pakt het progressieve districtsbestuur, met de PVDA mee aan het stuur, de zaken helemaal anders aan dan het stadsbestuur. Het bestuur hielp de lokale jeugddienst zijn activiteiten gratis te maken en de inschrijvingen af te schaffen. Daardoor vertienvoudigde het aantal bereikte jongeren in de wijken en op de pleinen van Borgerhout. 

Daarom schaffen we overal inschrijvingen af en maken we stedelijke jeugdactiviteiten gratis. Met een financiële tegemoetkoming zorgen we ervoor dat iedere jongere de kans krijgt zich aan te sluiten bij een jeugdvereniging of jeugdbeweging.

Ook dankzij het progressieve districtsbestuur kunnen jongeren in Borgerhout vanaf 16 jaar een volwaardige opleiding volgen om aanspreekpunt te worden in hun wijk en animator voor de jongeren in hun buurt. Deze ‘PleinPatrons’ en ‘PleinPatrona’s’ zijn het gezicht van de pleintjes in hun buurt en een voorbeeld voor veel jongeren. We willen dat project uitrollen in heel de stad. Daarnaast zetten we extra in op de diversiteit in het jeugdwerk en houden dat voor ogen bij de opleiding van vrijwilligers: we willen een socio-culturele mix waarin ook vrouwen hun plaats vinden. Onderzoek wijst uit dat meisjes nog minder buiten spelen en sporten dan jongens, terwijl ze dat even graag doen. Meisjes én jongens moeten zich veilig kunnen voelen.

Jeugdwerk heeft zijn eigen plek nodig, letterlijk. Maar dikwijls laat de infrastructuur te wensen over en is er te weinig aanbod. Hou daarom alle sportzalen van scholen open in het weekend en ’s avonds. Zo kunnen we het aanbod snel verhogen. Tegelijk zorgen we ervoor dat de scholen de nodige middelen krijgen om de kosten daarvan te betalen.

Met meer dan 50.000 studenten is Antwerpen de op twee na grootste studentenstad in België. Voor veel jongeren is de studententijd een unieke periode om te ontdekken, te experimenteren, te vallen en weer op te staan. Maar studeren wordt op verschillende vlakken moeilijker.

Veel studenten wonen te ver om te pendelen en te vaak betekent geen kot hebben dat ze hun studies stopzetten. De kost van een kot is heel hoog. Volgens de huurbarometer kostte een gemiddeld kot in Antwerpen vorig jaar 476 euro per maand. De prijzen fluctueren, want de meeste koten zijn in privéhanden en volgen de marktprijzen. Bovendien kopen grote bouwpromotoren als XIOR en Upkot panden op om ze tot luxekoten om te bouwen. Zo blijven er haast geen betaalbare basiskoten meer over. Particuliere verhuurders spelen daarop in en drijven hun prijzen op. Vandaag is er een tekort van bijna 2.000 kamers. Dat zou tegen 2030 kunnen oplopen tot 4.000. 

We willen dat ook studenten uit minder bevoorrechte gezinnen de komende jaren nog op kot kunnen gaan. Om de hoge marktprijzen een halt toe te roepen, moeten er meer openbare koten komen die voor iedereen toegankelijk zijn. Daarom nemen we als stad het initiatief om samen met de Universiteit Antwerpen en de hogescholen in onze stad opnieuw te investeren in betaalbare publieke koten. De afgelopen jaren heeft de Universiteit Antwerpen nagenoeg alle eigen koten verkocht. Betaalbare koten werden vervangen door luxe exemplaren. Dat willen we terugdraaien.
In de tussentijd is het noodzakelijk de huurprijs van particuliere koten te begrenzen met een bindend rooster, zoals dat in Brussel al bestaat. Dat rooster legt duidelijke criteria vast op basis van de eigenschappen van het gehuurde kot: zijn er meubels, is er een lavabo, is er een badkamer, een gemeenschappelijke keuken enzovoort.

Andere jongeren hebben thuis geen aparte kamer of plek om te studeren. Veel bibliotheken zitten overvol en er zijn te weinig studiezalen. We rollen daarom een netwerk van publieke studieplekken uit waar jongeren een plaats vinden om rustig te lezen en studeren, maar ook workshops kunnen volgen en nieuwe digital media-ervaringen zoals VR (virtual reality) kunnen opdoen. We inspireren ons op de Boost Days van RedFox. Dat zijn dagen waarop jongeren samen kunnen studeren in lokalen die voor hen ter beschikking staan. We werken daarvoor samen met de jeugdorganisaties, bibliotheken en andere plekken waar jongeren graag komen. We zorgen er ook voor dat er ook buiten de examenperiodes voldoende aanbod is. 

We brengen studentenvertegenwoordigers van de universiteiten, de hogescholen en studentenhuis Gate15 samen om de Antwerpse studentenbuurt nieuw leven te blazen, evenals de buitencampussen. Op de buitencampussen voorzien we een feestzaal en hotspots die de studenten zelf kunnen uitbaten. 

Ten slotte, voor studenten zijn de kosten van het eten vaak hoog. In het academiejaar 2023 gaven ze 210 euro meer uit aan maaltijden dan in 2022. Dat kan anders: in Frankrijk garandeerden universiteiten voor alle kotstudenten drie maaltijden per dag aan één euro. Dat was een overwinning van de studentenbeweging. We zetten in op betaalbare, gezonde warme maaltijden op de campussen van hogescholen en universiteiten.