De Antwerpse nachtopvang voor dak- en thuislozen bestaat uit drie hoofdlocaties: Victor 4, Victor 5 en de Biekorf. Goed voor 242 bedden tijdens de winter (15 november tot en met 31 maart). Tijdens de zogenaamde zomerwerking (1 april tot en met 14 november) wordt de capaciteit afgebouwd tot 115 bedden. Daarnaast zijn er enkele kleinere opvanglocaties en mogelijkheden om mensen tijdelijk onder te brengen.
Vandecasteele vroeg de cijfers tussen januari en juni 2024 op. Daaruit blijkt dat er op die zes maanden tijd maar liefst 639 keer iemand de toegang werd geweigerd tot de nachtopvang. Bij de meerderheid daarvan ging het om een weigering omdat de opvang volzet was. 347 keer werd iemand om die reden de toegang geweigerd. “In 2023 waren er 199 weigeringen wegens ‘volzet’ op een heel jaar. Nu zien we amper halverwege 2024 dat we daar al ruim over zitten”, zegt Vandecasteele.
Het overgrote deel van de weigeringen wegens ‘volzet’ vond plaats na de overgang naar de “zomerwerking” op 1 april. “Negen op de tien weigeringen vindt plaats na 1 april, wanneer de capaciteit van de nachtopvang gehalveerd wordt”, weet Vandecasteele. “Die bedden gaan niet in rook op. In nachtopvangcentrum de Victor op de Desguinlei blijven er 97 bedden onbeslapen, terwijl er beneden aan de deur mensen een veilige plek voor de nacht geweigerd wordt omdat de opvang zogezegd volzet zit.”
De PVDA wil dat de schepen Tatjana Scheck (Vooruit) meteen een crisismaatregel neemt en de volle capaciteit van de daklozenopvang open zet. “De cijfers tonen dat het terugschroeven van de capaciteit onverantwoord is”, gaat Vandecasteele verder, "Het is de verantwoordelijkheid van de schepen om er op zijn minst voor te zorgen dat mensen een veilige, warme en droge plek voor de nacht hebben en er niemand op straat hoeft te slapen.”
Daarnaast moet er echt een kentering komen in het daklozenbeleid om het probleem bij de basis aan te pakken. De uitdaging moet zijn een einde te maken aan dakloosheid. “We zouden in Antwerpen moeten vertrekken van het housing first-principe, zoals men dat in Finland doet, waarbij binnen de drie maanden een stabiel dak boven het hoofd komt, om daarna andere problemen op te lossen”, zegt Vandecasteele. “De vaststelling is dat deze aanpak mensen effectief uit de problemen haalt en het aantal daklozen doet afnemen. Overal in Europa neemt het aantal dak- en thuislozen toe, behalve in Finland. Dankzij hun andere visie op hulpverlening daalde het aantal daklozen spectaculair. Binnen enkele jaren is de verwachting op nul uit te komen.”
Dat principe toepassen hangt natuurlijk samen met het aanpakken van het probleem van dakloosheid bij de bron. “De overbevraging die we vandaag zien in de daklozenopvang zijn een symptoom van de wooncrisis waar we in Antwerpen mee zitten. Er is een groot tekort aan betaalbare en kwalitatieve woningen”, zegt Vandecasteele. “Schepen van Wonen Els van Doesburg (N-VA) weigert in te grijpen, omdat ze zogezegd de markt niet wil verstoren. Dat is een ideologische keuze. We zitten in een crisis, en dan moet je maatregelen nemen, maar dit stadsbestuur ontkent de wooncrisis gewoon en investeert amper in betaalbaar wonen. Zolang we daar geen verandering in brengen, zullen we dit soort cijfers in de daklozenopvang blijven zien”, besluit Vandecasteele.