In november 2022 kondigde het stadsbestuur (N-VA, Vooruit, Open VLD) een hele reeks aan besparingen en niet-indexeringen aan voor sociaal werk, jeugdwerk, cultuur en openbare diensten. De gevolgen laten zich duidelijk voelen. Peter Mertens, fractieleider voor PVDA in de Antwerpse gemeenteraad, kwam tussen om het stadsbestuur te wijzen op de onhoudbare situatie die ze creëerden. Lees hieronder zijn tussenkomst.
Een half jaar geleden legde dit stadsbestuur in het meerjarenplan bijkomende besparingen op, en verhogingen van verschillende retributies. De prijs van vuilzakken werd verhoogd, er werd opnieuw bespaard op personeel, de projectsubsidies voor de starters in de cultuur werden gestopt en subsidies voor het middenveld werden niet of onvolledig geïndexeerd.
Dat heeft natuurlijk allemaal zijn gevolgen. Er zijn zeker vier domeinen waar de stad vandaag te kort schiet: het jeugdwerk, het sociaal werk, de cultuur, en de stadsdiensten. Dat zeggen wij niet, dat zeggen mensen uit die sectoren zelf. Die mensen staan hier vandaag voor de deur van het stadhuis om gehoord te worden. Dat doen ze niet voor zichzelf, maar wel voor de leefbaarheid en de dienstverlening van deze stad. ‘Investeer in het cement van de samenleving’, zeggen ze.
Normaal zouden we vandaag het beleid evalueren in de budgetwijziging van mei 2023, maar dat kan niet doorgaan omwille van de cyberaanval. Toch denken wij dat het belangrijk is wél te evalueren. Hoe bekijken jullie de situatie? Zijn er gaten gevallen in het sociale weefsel die moeten gedicht worden? Gaan jullie bijsturen naar november? Gaan er budgetten worden opgetrokken? Dat zijn de vragen.
De situatie is het meest dramatische bij de jeugd. In 2020 is er een hele territorialiteitsoefening gedaan en zijn de middelen voor jeugd herverdeeld op vlak van behoeften over de verschillende wijken van Antwerpen. Maar nu moet elke organisatie het maar oplossen. Volgens ons zijn de behoeften niet geminderd, maar enkel groter geworden.
De ouders zien de jeugdwerkers als opvang
De scholen zien de jeugdwerkers als huiswerkbegeleiders
De politie zien de jeugdwerkers als overlastbestrijders.
De jeugdwerkers willen die verschillende rollen opnemen, maar ze moeten er tijd voor krijgen.
Jeugdwerkers en jeugdorganisaties zeggen ons dat de invloed van de onvolledige indexering van slechts 2% van de middelen erg merkbaar is. Er zijn op zes maanden tijd 25 tot 30 jeugdwerkers minder in de stad. Op een 160-tal is dat echt veel. Om kwaliteit te blijven bieden gaan mensen in overuren. Ze willen zorg voor de gasten en de ouders blijven bieden, maar gaan over hun grenzen en vallen uit. Hun werk komt op andere mensen terecht die dan op hun beurt ook uitvallen.
Vooral de kwetsbaarste groepen zien hun activiteiten wegvallen, omdat ze meer ondersteuning nodig hebben. Meisjes, Okan-leerlingen, die nieuw zijn binnengekomen in ons land worden niet meer bereikt. Een jeugdwerker zegt: “Het zijn de 16+ers die ik niet meer kan bereiken, daar moet je echt een vertrouwensband mee opbouwen. Dat is outreachend werk, dat is veel arbeidsintensiever.”
Komen we bij het sociaal werk. We merken dat de druk op de eerste lijn enorm toeneemt. CAW, OCMW, mutualiteiten, vakbond… ze staan sinds corona, de oorlog in Oekraïne, en de energiecrisis allemaal onder druk. Sociaal werkers zeggen: “Er zijn gewoon te weinig mensen op het laagste niveau om iedereen goed te kunnen helpen.”
Bij de sociale centra van het OCMW van de stad trekken de medewerkers al langer aan de alarmbel over de werkdruk. De dossierlast is gewoon te hoog. In sociaal centrum Arena zijn er 8,8 VTE maatschappelijk werkers, voor 523 dossiers, of 59 dossiers per maatschappelijk werker. In sociaal centrum zijn ze met 7 om 518 mensen te helpen, dat zijn 74 dossiers per persoon. Dan gebeurt het dat mensen die hulp vragen, gewoon naar huis gestuurd worden met een checklist van documenten die ze nodig hebben. Wie niet weet waar hij of zij info moet zoeken, moet gewoon zijn plan trekken.
Bij beleidsdomein cultuur werden de projectsubsidies van 720.000 euro stopgezet en werden de werkingsmiddelen van cultuurhuizen als De Roma, De Singel, Het Werkhuys, AMUZ, Het Toneelhuis, Het Paleis, Ballet van Vlaanderen, … niet geïndexeerd.
De cultuursector in het algemeen is nog niet hersteld van Corona. Er zijn één derde minder concerten dan voor corona. De wederopstanding komt vooral tegemoet aan artiesten met groot bereik. “Jeugdhuizen en culturele centra kampen met hogere werkingskosten; alle muziekbands hebben het gevoel dat ze minder spelen, en “dat is een gevolg van de coronacrisis en de politieke houding tegenover cultuur.” zegt boeker Peter Verstraelen.
Het Bos, de opvolger van de legendarische Scheld’Apen op de Herbouvillekaai die dit weekend in de Academie voor schone kunsten werden gevierd, sluit 2 avonden per week haar deuren om te kunnen sparen op de energiefactuur. Ook andere cultuurhuizen hebben het moeilijk.
Tot slot komen we bij her personeelsbeleid. In het begin van de legislatuur een stapsgewijze besparing opgelegd van 110 miljoen euro. In november moesten er nog enkele miljoenen af door de A-niveau’s bij de stad niet meer te vervangen. Op verschillende diensten vragen ze zich af hoe ze binnenkort nog überhaupt hun werk klaar gaan krijgen wanneer collega’s niet vervangen worden.
Voor de deur van het gemeenteraad staan verschillende vakbondsmilitanten die aan de alarmbel trekken. “Onze stad kan niet zonder sterke openbare en betaalbare diensten. We staan altijd klaar voor burgers, ook tijdens de coronacrisis, energiecrisis, Oekraïnecrisis, cyberaanval, … Ondanks de grote maatschappelijke en stedelijke uitdagingen, blijft men besparen op personeel. Het gevolg is dat mensen uitvallen door de werkdruk en dat de kwaliteit van de dienstverlening voor de burger onder druk staat.”, zegt de ACOD.
We hebben u geconfronteerd met de ziekte-uitvalcijfers vorige week. Een op zes werknemers is langdurig ziek. Bij de kinderopvang één op drie, bij de vuilkar, en de loketten één op vijf. Het wordt een vicieuze cirkel. De mensen kunnen niet volgen, krijgen te veel druk, vallen uit, worden niet vervangen, en de druk wordt nog groter. Zowel het personeel als de Antwerpenaar is daar de dupe van.
Er zijn dus twee vragen die vandaag open liggen. Zijn de schepenen op de hoogte van de situatie in het jeugdwerk, in het sociaal werk, in de cultuursector, en bij het stadspersoneel? Ziet men dat er grote gaten vallen in het sociaal weefsel van deze stad, en in de dienstverlening? En wat is dan de evaluatie en hoe gaat men dat rechttrekken?