Interpellatie Peter Mertens, Antwerpse gemeenteraad 30 november 2021
Jan, Oscar, John, Walter, Damian, Boudewijn, Alain, Christophe, Jenny, Marc, Kurt, Swa, Juan Carlos, Christina, Wieslaw, Alain, Philippe, Frank, Erik, Ronny, Chrisje, Miek, Charlie, Georgios, Mohamed, Freddy, An, Rudi, Sam, Silvia, Armands, Johny, Karel, Eddy, Roeland, Andrzej, Patrick, Jacques, Sabrina, Rita, Kristel, Bouchra, Grzegorg, Robert, Michael, Wesley en Mike.
48 namen. 48 namen van mensen die hier in Antwerpen zijn gestorven als gevolg van dakloosheid of thuisloosheid.
Volgens sommigen mogen die namen hier in de Antwerpse gemeenteraad zelf niet worden genoemd. Wel, ik noem ze.
Volgens anderen mogen ze geen ‘straat-doden’ worden genoemd, omdat ze niet allemaal op straat zijn overleden. Wel, ik noem ze.
En volgens extreemrechts mogen ze niet allemaal worden genoemd, omdat er Antwerpenaren bij zijn die van andere origine zijn. Wel, ik noem ze allemaal.
Weet je wat de gemiddelde leeftijd is van al die stedelingen die ik zonet heb opgenoemd?
42 jaar.
42 jaar. Het zijn mensen. Bewoners van deze stad. De fietsenparking onder het Astridplein spookt door mijn hoofd. Dat heb ik gisteren verteld. Daar zijn in de nacht van 5 op 6 november Mike en Wesley overleden.
Mike en Wesley zijn mensen. Mike en Wesley waren mensen, net als die anderen. Naar aanleiding van het overlijden zei u op ATV dat het om mensen gaat die “totaal haveloos zijn”, en “een bijna dierlijke manier van leven” hebben.
Dat is een burgemeester onwaardig. Ik zal nog eens vertellen over Mike, de tweede van vijf kinderen, de broer van Gaby, Danniëlle, David en Claudia. Mike was violist, met Oskar Rieding als favoriet. Mike was ruiter. Mike was handboogschutter. Mike was mensenhelper. Zelfs als dakloze hielp hij mee met de voedselbedeling. Mike werd slechts 41 jaar jong, en stierf in mensonterende omstandigheden onder het Astridplein in onze stad.
Het zijn niet de mensen die beschamend zijn. Het zijn de omstandigheden in onze samenleving die beschamend zijn.
De val naar dak- en thuisloosheid kan snel gaan. Heel snel. In plaats van daar misprijzend over te spreken, zouden we beter eerst luisteren. In De Morgen van dit weekend doet Stefan zijn verhaal. Ik weet niet wie van deze gemeenteraad Stefan kent. Hij zat daar, verschillende keren op de persbanken. Stefan was fan van u, burgemeester, en fan van uw partij. Stefan zegt in de krant “ Een mens hoeft niet aan de drank of de drugs te zitten om op straat terecht te komen. De uitspraak van Bart De Wever op ATV dat de meeste daklozen 'haveloos en toxicomaan' zijn, sluit naadloos bij zijn manier van communiceren aan. Wellicht klinkt dat goed in de oren van veel Antwerpse burgers, maar onze burgemeester vergist zich. Ik ben het levende bewijs dat dak- of thuisloos worden iedereen kan overkomen.”
Stefan is zélf in die situatie terechtgekomen. Heel snel. Bij hem liep het verkeerd na een relatiebreuk met zijn vriendin, een huurcontract dat hij vergat te verlengen, een tijdelijke job die afliep en veel schaamte die er hem van belette om hulp te vragen. Gelukkig kwam hij nog op tijd in contact met hulpverleners die zijn administratie in orde bracht, hem terug in contact bracht met zijn moeder en hem terug “onder de levenden bracht”. Hulde dus, aan al die hulpverleners in onze stad.
We zouden méér naar die hulpverleners moeten luisteren. Zij geven aan waar de pijnpunten zitten:
1. Het gaat om het openen van een nachtinloop, waar mensen gewoon veilig kunnen “zijn” ‘s nachts, zonder weggejaagd te worden.
2. Het gaat om het openhouden van de nachtopvang (Victor 5) waar daklozen kunnen slapen gedurende het hele jaar. Victor 5 is nu alleen in de wintermaanden open.
3. Het gaat om de strenge voorwaarden voor de nachtopvang: het moeten hebben van de Belgische nationaliteit en een band met de stad Antwerpen kunnen aantonen van 6 maanden.
4. Het gaat om de slaapzalen. Die schrikken veel mensen af. Veel dak- en thuislozen kampen ook met geestelijke problemen. Het is helemaal niet gemakkelijk om hen mee te krijgen naar een gemeenschappelijke nachtopvang. De hulpverlening vraagt kleinere kamers.
5. Het gaat om een vertrouwensband. Er is te weinig tijd en personeel om aan de vertrouwensband met de mensen te werken. De straathoekwerkers in Antwerpen zijn afgeschaft. Er is in de plaats wel een Outreachteam gekomen, dat schitterend werk levert, maar dat team wordt verplicht veel meer resultaatgericht te werken. Er wordt vanuit het beleid niet echt geloofd in trage resultaten, terwijl de hulpverlening die kleine stapjes net als het enige middel aanschouwt om op weg te gaan met de mensen. Dat zie je ook in het verhaal van Stefan.
Neem deze kritieken au sérieux, beste burgemeester en beste schepen. En pas alvast één cruciale maatregel toe: de nachtopvang het hele jaar openhouden. Het kost 966.623 euro om de Victor 5 het hele jaar open te houden, dat is nauwelijks 0,04% van het stedelijk budget. Kom zeg. En neen, dat gaat niet alle problemen oplossen. Maar ja, het is wél een krachtig én noodzakelijk signaal.
Dat is de motie die we hier vanavond willen voorleggen. Ik hoop dat de menselijkheid zal regeren, en dat die motie unaniem zal worden goedgekeurd. Wij vragen op dit punt ook de hoofdelijke stemming voor de motie.
Gezien niemand in Antwerpen op de straat zou mogen slapen, ook niet wanneer de temperaturen warmer worden.
Gezien de Stad Antwerpen en het OCMW de plicht hebben om eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid.
Gezien het sluiten van de nachtopvang rond april heel veel stress en zelfs wanhoop bij vele personen teweeg brengt.
Gezien de kosten kleiner zijn dan de maatschappelijke baten,
Beslist de gemeenteraad van Antwerpen om de nachtopvang voor dak- en thuislozen Victor 4 en Victor 5 het hele jaar door te organiseren en dus niet meer te sluiten tussen april en november.
Foto © Karina Brys