Het bedrijf Veritas, je weet wel die van de kledingaccessoires allerhande, wil zijn hoofdzetel van Kontich naar Wilrijk brengen. Daartoe gaat het in zee met het bedrijf H. Essers, bekend van zijn opslagruimtes en vrachtvervoer. Het nieuwe gebouw wil Veritas neerplanten op de terreinen van het bedrijf H. Essers. Op zich geen probleem, ware het niet dat men daarvoor een waardevol eeuwenoud bos wil rooien. Op de allereerste raadscommissie van de nieuwe Wilrijkse districtsraad (4 maart '13) stond een toelichting van het Veritas-project geagendeerd en zo kwamen we “en stoemelings” de plannen te weten...
Het werd een raadscommissie met bijzondere gasten. Het bedrijf H. Essers is in Wilrijk ingepland in de industriezone langs de westzijde van de A12 (aan de kant van de Isvag-oven, ofte aan de andere kant van de Ikea). Nog verder westwaarts naast de industriezone ligt de Groenenhoek en het kasteel Klaverblad. Dat kasteel is in het bezit van de adellijke familie Moretus. Tot onze verbazing was Graaf Moretus zelve ook naar de raadscommissie afgezakt voor de toelichting.
Het Veritas-project toegelicht...
Tijdens de toelichting vielen we van de ene verbazing in de andere. Bij bedrijfspresentaties worden de zaken dikwijls wat verbloemd, maar hier gingen ze toch wel nog een stap verder.
Zo werd het project Veritas gepresenteerd als een “bebossingsproject” terwijl er in de eerste plaats bos gerooid zal worden om het nieuwe gebouw neer te planten. Niet minder dan 55.400 m² bos wordt eerst gekapt en de “compensatie” bestaat later uit 38.520 m² aanplanting van nieuw bos. Dat is een verlies van 16.880 m² beboste oppervlakte. Het ene bos is ook niet hetzelfde als het andere. In de vragenronde richtte men zich direct tot Graaf Moretus met de vraag hoe oud de eiken en beuken wel waren die zouden gekapt worden. Hij antwoordde dat de bomen toch wel 150 jaar oud zijn, terwijl de nieuwe aanplanting er een zal zijn met jonge boompjes. De Graaf was de aanplant gunstig genegen gezien het zijn kasteeluitzicht ten goede komt. Vandaar zijn aanwezigheid...
Doorheen de presentatie op de raadscommissie gaf het bedrijf H. Essers te kennen dat ze het hele bos ineens willen rooien, ook al is er slechts voor een gedeelte van het beboste terrein een bouwproject. Het gebruikte argument voor het kappen van het volledige bos om er archeologisch onderzoek te kunnen doen was wel heel vreemd, gezien door rooien van de bomen en grondwerken potentieel archeologisch erfgoed kan aangetast worden.
Unaniem bezwaar van de Wilrijkse districtsraad
Na de uiteenzetting op de raadscommissie kregen we op vraag van de districtsraad alle relevante documenten i.v.m. het Veritas-project toegestuurd. En daar stak een “ontheffingsbeslissing” van de Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie tussen. Het bedrijf H. Essers bleek een ontheffing tot het opstellen van een MER (Milieu Effecten Rapport) verkregen te hebben. H. Essers liet de privéfirma SGS een onderzoek doen dat een rapport opstelde, dat rapport werd uiteindelijk door de bevoegde overheid als voldoende beschouwd. Maar bij de aannames in hun rapport kunnen serieuze vragen worden gesteld. Wat we dan ook deden met de districtsraad. We formuleerden een advies dat de steun kreeg van de voltallige districtsraad. De Wilrijkse districtsraad dringt daarin o.a. met klem aan op een grondig MER-onderzoek naar de impact op verkeer en waterhuishouding.
In het rapport van SGS wordt bijv. aangenomen dat er tijdens de spitsuren geen significante problemen voorkomen ter hoogte van het kruispunt A12-N177/Atomiumlaan (het gaat hier om het dubbel kruispunt A12/Boomsesteenweg-Ikea/Saturn/Atlas Copco-Atomiumlaan). “Volgens ons kan de realiteit moeilijk verder liggen van wat hier beschreven staat als aanname zonder onderzoek” stelt de eerste bezorgdheid in het unanieme negatieve advies die de districtsraad opmaakte. Niet alleen betreft het hier een van de zwartste (dubbele) kruispunten van Vlaanderen, maar het is gedurende brede tijdsvensters reeds oververzadigd. Bovendien wil Veritas zich verbinden aan H. Essers omwille van de logistieke dienstverlening, wat een grote hoeveelheid extra verkeer betekent.
De door SGS aangenomen impact van de bosrooi en het bouwwerk op de waterhuishouding berust op foute of minstens achterhaalde gegevens. Het betreffende gebied ligt nota bene het laagst van heel zuidelijk Antwerpen. Uit het unanieme bezwaar van de Wilrijkse districtsraad: “Als 'lokale mandataris' kent het district het best de lokale situatie en is zij er zich van bewust dat de waterhuishouding de voorbije decennia negatief evolueerde. (...) Niet enkel de nabijgelegen omgeving, de Struisbeekvallei, ook het desbetreffende bos staat regelmatig onder water. Het te kappen bos staat gedurende grote periodes van het jaar deels of volledig onder water. (...) SGS geeft bovendien aan dat andere afvoermogelijkheden (dan een bufferwaterbak) werden onderzocht maar technisch niet mogelijk zouden zijn. Zo is infiltratie in de bodem hier geen optie 'gezien de permanent hoge grondwaterstand'”.
Een bos met een hoge biologisch-ecologische en historische waarde
Het bewuste bos telt naast zomereiken ook esdoorns, beuken, ruwe berken, boswilgen en tamme kastanjes. In het rapport opgemaakt door SGS vermeldt men daarnaast nog een 23-tal struiksoorten en kruidlagen. Ook stelde SGS maar liefst 22 verschillende vogelsoorten vast, waaronder de bosuil, de buizerd, de winterkoning, de zanglijster, de gaai en de boomklever. Er wordt voor het gebied ook vogeltrek gesignaleerd. En het bos wordt gebruikt door verschillende vleermuissoorten als jachtgebied en zomerverblijfplaats. SGS besluit: “Het verlies aan bos wordt als sterk negatief beoordeeld omdat het areaal bos dat verdwijnt relatief groot is en biologisch zeer waardevol is (zure eikenbossen zijn biologisch zeer waardevol).” Natuurpunt Zuidrand Antwerpen bevestigd dit: “klein in oppervlak maar door de ligging en de ouderdom van het bos, heel waardevol!” [Bron: rAntGroen Nr. 46].
Daarnaast waarschuwt het SGS-rapport ook voor belangrijke verstoring en verlies van erfgoedwaarde. “Als gevolg van de kappingen en de industriële bebouwing zal een verlies van erfgoedwaarde plaatsvinden. Een aaneengesloten historisch waardevol boscomplex zal verdwijnen(...) Deze oppervlakte is volledig gelegen binnen de relictzone ‘Kasteeldomeinen Z-ZO Antwerpen en randgemeenten’. Het betreft een historisch bos dat reeds op de kaart van Ferraris (1755) als bosgebied aanwezig was.” Dit laatste leidt ertoe dat Natuurpunt over het “Ferrarisbos” spreekt.
Het ene bos is het andere niet en ander voortschrijdend inzicht
De voorstanders van de compensatie van het bos door nieuwe aanplant stellen dat de aanvraag van H. Essers past binnen het Bijzonder Plan van Aanleg van 29 april 2005 dat geldt voor de Fotografielaan waarlangs het bewuste bos gelegen is. Dat plan ambieert het bundelen van enerzijds industriële activiteiten en anderzijds parkgebied en stelt dus dat het goed is van het “geïsoleerde” bos, dat voordien helemaal ingekleurd was als parkgebied, te kappen en dus de bestemmingen te switchen. Het bos is inderdaad begrensd, maar geeft langs de westzijde uit naar de groene zone van het Klaverblad. En het is dat “wat biologisch telt en bewezen wordt door de huidige situatie” aldus Natuurpunt. “Een eeuwenoud bos met zijn biologische waarde, kan je ecologisch echt niet compenseren door het te verplaatsen naar een bufferzone (...) Hedendaagse ruimtelijke visies voor de omgeving van stedelijke gebieden pleiten voor “het behoud van kerngebieden, integratie en stepstone principe”. Dus niet het wegwerken van een kerngebied zoals het Ferrarisbos Fotografielaan en het volledig scheiden van groen, extensief weidegebruik en industrie zoals in het BPA vastgelegd; maar het integreren in een meer open ruimtelijke structuur, zodat plant en dier maar ook recreanten, kunnen bewegen naar andere open ruimten en groene entiteiten.”
Minister Schauvliege maakt nu werk van haar Plan van Aanpak Zonevreemde Bossen. “De zonevreemde bossen worden ingedeeld in drie groepen. Om te beginnen 10.000 hectare bos dat ecologisch zeer waardevol is én op korte termijn met verdwijnen bedreigd is. Die eerste groep moet dringend beschermd worden.” [Bron: De Bond Nr. 6] Misschien willen de bedrijven en het stadscollege nog snel de nieuwe wetgeving voor zijn!?
Stadscollege verleent toch kapvergunning voor Veritas-project
Wat die eerste volwaardige districtsraad in maart ook nog bijzonder maakte is dat we over de partijgrenzen heen tot een unaniem negatief advies kwamen. Het geeft aan hoe grondig fout dit hele Veritas-project is.
Maar het stadscollege besliste vorige vrijdag, 5 april, de kapvergunning toch te verlenen. In hun besluit verwijzen ze uitvoerig naar het “spontaan uitgebrachte advies dat zich laat lezen als een bezwaar” van de voltallige Wilrijkse districtsraad, om het vervolgens grotendeels naast zich neer te leggen. Het stadscollege keurt het door H. Essers gevraagde niet volledig goed, gezien ze de kapvergunning slechts verlenen voor de uitvoering van het Veritas-project en niet voor het gehele beboste terrein. De meerderheidsplooien – de N-VA, CD&V en Open VLD meerderheid in 't stad is dezelfde als die in het district – werden zo snel gladgesterken.
Rest ons nog druk te zetten op Veritas, misschien zien zij wel af van hun plannen. Dit project lijkt me strijdig met alles waar Veritas placht voor te staan. Als consumenten kunnen we hen dat ook laten weten.
Update
Op woensdag 3 juli liet Veritas weten een nieuwe locatie te zoeken. Het protest bracht dus op, Veritas kwam tot inkeer.