Water-link is al 135 jaar de drinkwaterleverancier in Antwerpen en was vroeger bekend onder de Antwerpse waterwerken (AWW). Mooie gelegenheid voor een blik terug in de tijd. Want toegang tot drinkbaar water was in een niet zo ver verleden niet zo vanzelfsprekend. Pas in 1981 hadden praktisch alle Vlaamse huishoudens een eigen kraan.
In de negentiende eeuw haalden arbeiders uit de steden water uit rivieren, grachten, sloten of openbare putten. Of ze kochten water bij waterverkopers. Er was geen watervoorziening en bijgevolg was sanitair of hygiëne vrijwel onbestaande. Het waren ideale broeihaarden voor cholera en tyfus, een dodelijke bloederige diarree. Er woedden geregeld epidemieën, met hoge sterftes als gevolg. Zo stierven in Antwerpen 2.961 mensen na een cholera-epidemie in 1866. Verscheidene volksopstanden, samen met de ontdekking van de cholerabacterie door Pasteur en Koch brachten de regering tot actie. Tegen het einde van de negentiende eeuw werden openbare badhuizen gebouwd, waar de mensen zich tegen democratische prijzen konden wassen. Voorheen was baden een luxe.
Baden blijft luxe
Maar baden… het blijft een luxe. De laatste jaren is de waterprijs de hoogte in geschoten. Terwijl een gemiddeld gezin in 2010 nog 100 euro per jaar betaalde voor stromend water, was dat vorig jaar 400 euro. Je denkt dan al eens na vooraleer je je bad vult.
Veel meer taksen
De waterprijs zelf is niet zo zeer gestegen, wel de taksen die we betalen voor de riolering en de waterzuivering. Voorheen werden deze kosten voornamelijk betaald met de inkomsten uit de algemene belastingen. Tegenwoordig is het idee ‘de verbruiker betaalt’ en rekent men bijna alle kosten rechtstreeks door in onze waterfactuur. Als gevolg daarvan hebben steeds meer mensen moeite om deze waterfactuur te betalen. In 2015 waren er 42.871 gezinnen in Vlaanderen die een of meerdere afbetalingsplannen hadden lopen bij hun drinkwaterleverancier. Bovendien lukt het bij vier op de tien niet om dat afbetalingsplan te volgen.
Streng voor wanbetalers
Heeft Water-link redenen tot feesten bij het 135-jarige bestaan? De maatschappij blijkt niet de sympathiekste in de omgang met de wanbetalers. Uit het jaarrapport van de Vlaamse Milieumaatschappij blijkt Water-link in 2015 opnieuw koploper wat betreft het aantal waterafsluitingen. Bijna de helft van alle afsluitingen gebeurt in Antwerpen, namelijk 1.912 op in totaal 3.924 afsluitingen in Vlaanderen. Opnieuw een serieuze stijging in vergelijking met het jaar voordien, ondanks de beloftes van Antwerps OCMW voorzitter Duchateau (N-VA).
Water-link daagde bovendien bijna dubbel zo veel wanbetalers voor de rechtbank als in de voorgaande jaren. Ze lijken ook het strengst ten opzichte van afbetalingsplannen: gemiddeld moet de schuld in 7 maanden afgelost worden, terwijl het gemiddelde in Vlaanderen 15 maanden is.
Maar het credo van Duchateau is ‘wie niet horen wil moet voelen’. Huishoudens die door wanbetaling afgesloten worden van het waternet, zien vaak de bomen door het bos niet meer. Er komen talrijke onbetaalde facturen op hen af en dan moet een mens al eens keuzes maken. Of durf je de brieven niet meer te openen.
Probeer het zelf eens: een week zonder water. Geen water om tanden te poetsen, om het toilet door te spoelen, om de was te doen, om te drinken, om pasta te koken, om groenten te spoelen… Of je klopt vol schaamte aan bij de buren of steekt je laatste centen in duur flessenwater.
13 miljoen winst
Ondertussen lezen we in de jaarrekening van Water-link dat het bedrijf vorig jaar 13 miljoen euro netto winst maakte. Jawel, op water, één van onze basisbehoeften.
De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties erkende drinkbaar water en goede sanitaire voorzieningen als een mensenrecht. Terecht. In plaats van zo veel mogelijk winst maken, moet de drijfveer zijn zo veel mogelijk mensen toegang garanderen tot sanitair en drinkbaar water.
Laten we vooruit gaan in plaats van terug in de tijd te gaan. Maak drinkbaar water weer betaalbaar. En mensen afsluiten van het waternet? Dat is een grens die je als samenleving niet overschrijdt.
Lise Vandecasteele, OCMW-raadslid van PVDA en huisarts bij Geneeskunde voor het Volk
Deze tekst verscheen als opiniebijdrage in de Gazet van Antwerpen van 23 september 2016.