Skip to content

Onbetaalbaar Antwerpen? Stadsbouwmeester gaat te ‘rapp’ door de bocht

Onbetaalbaar Antwerpen? Stadsbouwmeester gaat te ‘rapp’ door de bocht

Waarom de PVDA de visietekst van de stadsbouwmeester niet goedkeurt
Peter Mertens, gemeenteraad 18 december 2017

Na twee jaar werken, hebben wij als gemeenteraadsleden nu een korte nota gekregen. Een visienota van onze stadsbouwmeester, Christian Rapp, op onze stad. Vooraf willen we toch opmerken dat het vreemd is dat de stadsbouwmeester maar twee dagen in de week nodig heeft. De vorige hadden er vijf dagen of meer voor nodig. Hij wil een “atypische transformatie” van de stad maken. Maar daarvoor moet je rekening houden met de mensen die in die stad wonen en werken. Daarvoor moet je een maatschappelijk draagvlak creëren. En dat doe je niet vanuit Eindhoven of Amsterdam.

Maar goed, na twee jaar werk hebben we een visietekst gekregen in een boekje van 15 bladzijden. We kunnen die tekst niet goedkeuren, en dat om vier redenen, die ik graag kort overloop.

Waar zijn de kapstokken? En waar zijn de regels om willekeur en chaos te voorkomen?

Ten eerste keuren we de visietekst niet goed, omdat de stadsbouwmeester de vorige harmonieregels en hoogbouwnota’s over de geschoren haag lijkt te gooien. Want Antwerpen mag geen ‘geschoren haag’ zijn, aldus de stadsbouwmeester.

Alleen, er komt niets in de plaats. Tenzij: “vertrouw op mij”. “Ik weet het”, “ik kan het”, “je zal het zien”… Alles moet voortaan kunnen, en zo lijken we terug naar de jaren 1960 en 1970 te worden teruggekatapulteerd.

Uiteraard zal er wel veel kennis en kunde zijn in het stadbouwmeesterteam. Maar waar zijn de regels, en waar zijn de kapstokken die willekeur en chaos kunnen vermijden?

Voor ons gaat de stadsbouwmeester toch iets te “rapp” door de bocht als hij het over de Kathedraal en Unesco erfgoed heeft. “Er kan altijd een torentje bij, anders bevries je de binnenstad”.

Bijvoorbeeld: volgens de visie van de stadsbouwmeester kan er dus een hele hoge toren komen aan het Tolhuis die het zicht belemmert op de Kathedraal. Welke visie straalt daar uit?

Bijvoorbeeld: volgens de visie van de stadsbouwmeester kan er op het Loodswezen aan de Schelde een hoogbouw komen die het unieke zicht vanuit Linkeroever op de Kathedraal belemmert. Waar gaat dat eindigen?

Betaalbaar wonen als hoeksteen van stedelijke ontwikkeling

Ten tweede keuren we de tekst niet goed, omdat de visietekst van de stadsbouwmeester niet vertrekt van betaalbaar wonen. Die bekommernis vinden we nergens terug. Nochtans zou dat een hoeksteen moeten zijn van élke stadsontwikkeling. Niet de enige hoeksteen, maar wel een belangrijke hoeksteen. Ik heb daar vorige maand op de gemeenteraad ook al op gehamerd, tijdens de debatten over de begroting.

Het woonprobleem is niet alleen meer een probleem van de armste groepen. Het is een groeiend probleem voor heel veel mensen. Eén op drie Antwerpenaren heeft financiële problemen door te hoge woonkosten. Eén op drie! Daarnaast heeft de helft van de huurders op de private markt in Antwerpen een woning ‘van onvoldoende kwaliteit’. Dat blijkt uit het Grote Woononderzoek.

Een groot deel van die mensen kunnen zich geen koopwoning van 500.000 euro in een van de ‘nieuwe naalden in de stad’ permitteren. Maar ook geen koopwoning van 300.000 euro.

Het is niet door te zeggen dat het in steden als Londen “nog erger is”, dat men een probleem heeft opgelost. “Het is pas als politici aandacht vragen voor betaalbare woonruimte, dat men de kernsteden echt kan ontwikkelen en behoeden van speculanten in de vastgoedsector die binnensteden dreigen uit te hollen tot poenerige woonreservaten”, zei docent stadsgeschiedenis Tim Verlaan vorige maand in De Volkskrant. Hij heeft overschot van gelijk. Maar die visie vinden we niet terug in de tekst van de stadsbouwmeester. Over sociaal wonen staat er gewoon geen letter in. Niets.

Meer groen en meer openbare ruimte

Ten derde vinden we in de visie van de stadsbouwmeester én in zijn klein boekje heel weinig oog voor de open ruimte, parken, landschappen. Het is verontrustend dat we daarover pas in het voorjaar gegevens zullen over krijgen.

In de rand kunnen dan delen bijgebouwd worden, aldus de stadsbouwmeeester. Maar op welke manier? Met welke open ruimte, met welk groen, met welke parken? De vrees is dat het nu louter op verdichting en hoogbouw gericht is. En dat het karakter van de buurten niet zal worden gerespecteerd.

Inclusief Linkeroever-stadsgevoel?

Ten vierde, tot slot, gaan wij de visietekst van de stadsbouwmeester niet goedkeuren omwille van de onduidelijkheid over Linkeroever. Linkeroever wordt nu vergeleken met het Eilandje, met de Scheldekaaien en met Nieuw Zuid. Maar waar zitten de betaalbare woningen in die visie? New Antwerp of Park West, het kind heeft al verschillende namen, en er wordt duidelijk een groots opgezet plan gemaakt. Maar voor wie, en aan welke prijs, en met welke gevolgen voor de huidige bewoners ?

Dat is allemaal niet duidelijk. Ook hier vraagt men ‘carte blanche’: “vertrouw me maar”. Natuurlijk kan er op Linkeroever nog ontwikkeld worden, maar dan wel mét en voor de bewoners. En tussen haakjes: als het stadsbestuur het “inclusief Linkeroever-stadsgevoel” wil ontiwkkelen, en “de schelde-barrière” wil “wegwerken”, dan zou men mogen starten om te investeren in de huidige verbindingen. De liften in de voetgangerstunnel, het personeel dat ontbreekt, de roltrappen van de premetro, de trams die om de haverklap vast zitten door bladeren, door sneeuw of watdanook, de bussen die elke dag mee in de file zitten, en ga zo maar door.

Dat zijn kort de vier redenen waarom wij de visietekst niet goedkeuren, en waarom wij liever een andere visietekst hadden gezien. Die vertrekt van de bewoners, van betaalbaar wonen, van voldoende groen en publieke ruimte, en van het samenleven in onze stad.