In hun drang om te besparen op algemeen goed, besliste de Vlaamse regering in oktober 2014 om de provincies af te slanken. Spierballengerol. Dadendrang. Jammer genoeg zonder visie en zonder voorafgaande voorbereiding en overleg met de betrokkenen. De 3 provinciale musea (Fotomuseum, Modemuseum en Diamantmuseum) én de Arenbergschouwburg (met het openluchttheater Rivierenhof), hun directies en hun personeel werden zo de dupe van het knoeiwerk en het amateurisme van de provinciehervorming, van persoonlijke ambities, van getouwtrek tussen de provincie en de stad, en van een neoliberale agenda.
Afslanking: het eigen vel redden met nieuwe functies
Onder het motto van de afslanking van de provincies was N-VA de drijvende kracht achter de overdracht van cultuur naar de steden of naar Vlaanderen. Maar wat is het eerste wat haar eigen gedeputeerde-cultuur Luk Lemmens in Antwerpen doet? Hij zet een constructie op touw waarbij hij als voorzitter van De MuseumStichting (DMS) de hoofdbrok van zijn bevoegdheden cultuur behoudt: de drie prestigieuze musea. Het FoMu (Fotomuseum), MoMu (Modemuseum) en het DIVA (Diamantmuseum). Bovenop creëren de afslankers er nog een nieuwe post van algemeen directeur van DMS bij, zodat hun provinciaal departementshoofd cultuur, Walter Ryckaert, een plek inneemt boven de drie huidige museadirecteurs. Afslanking? Allesbehalve. Een pareltje van hypocrisie, dat wel.
Slecht Antwerps theater
De oprichting van de DMS wordt een aaneenrijging van slecht Antwerps theater. In september 2016 wordt DMS opgericht maar in februari 2017 alweer ontbonden. Reden? N-VA Minister Homans wou persé een privaatrechterlijk vehikel. In oktober 2017 zitten provincie- en stadsbestuur nog steeds op ramkoers over het statuut van DMS. De personeelsleden, van directies tot poetspersoneel, blijven de hele tijd in het ongewisse. Luk Lemmens en zijn nieuwe algemeen directeur gaan in beroep bij de Antwerpse gouverneur, tegen hun eigen werkgever dus! Begin november bereikt de chaos een hoogtepunt met de brief van de beide heren aan Minister Gatz waarin ze voorstellen om de beslissing uit te stellen of alles desnoods terug naar de provincie over te hevelen. Ondertussen strooien ze rampberichten met halve waarheden en hele leugens in het rond over de verloning van de personeelsleden, zodat die helemaal het noorden kwijt zijn. De chaos is compleet. We zijn dan al 3 jaar na de beslissing van de Vlaamse Regering. In november 2017 plooit het stadsbestuur uiteindelijk voor de private structuur van de provincie.
Doorduwen van de neoliberale agenda
Bekijk de raden van bestuur van de nieuwe DMS en je weet voor wiens belang dit is opgericht. Het aantal gecoöpteerde externe bestuurders uit de privésector – vooral uit de bankenwereld - wordt sterk uitgebreid en ze krijgen beslissingsbevoegdheden evenwaardig aan die van de politieke bestuurders. Van de acht externe bestuurders komen er nu al 6 uit de private sector. Iedereen weet dat kunst vandaag een belangrijk handelswaar is geworden. Voor galeriehouders en beleggers in kunst is het interessant contacten te hebben in prestigieuze musea die hun artiesten, ontwerpers en collecties in de etalage kunnen zetten. De nieuwe statuten zetten ook nog op een andere manier de deur open voor meer privatisering en commercialisering. Onder meer via de aansporing om grote private sponsors te zoeken. In ruil daarvoor moeten de musea tijd en mensen steken in nocturnes en andere faveurs voor doelpublieken van die sponsors. Dat leidt er vaak toe dat de musea zich nog meer richten op de elite in plaats van op de hele bevolking. Een derde gevolg is de verregaande autonomie inzake personeelsbeleid. Enerzijds komen uitbestedingen van taken voor bijvoorbeeld bewaking aan goedkopere externe firma’s om de hoek loeren. Zo kunnen grotere tentoonstellingen mogelijk gewaakt worden met duurdere exposanten en prijzigere curatoren. Anderzijds gaat de deur open voor hogere, marktcomforme lonen voor de topfuncties. Functies die ze eerst voor zichzelf hebben gecreëerd.
Blijft er het pensioendossier
Wie de ingewikkelde constructie tussen stad en provincie wat betreft de responsabiliseringsbijdrage voor de statutaire medewerkers begrijpt, krijgt van ons een nominatie voor de Franken Teut! De provincie, die dus moest afslanken, moet tegen 2020 een fonds aanleggen om reserves op te bouwen. Dat moet dienen om eventuele verrassingen op te vangen met betrekking tot responsabiliseringsbijdragen, o.a. ten gevolge van de overdracht van statutaire medewerkers naar de stad. (Denk hierbij gemakkelijkheidshalve aan een soort pensioenfonds voor statutaire medewerkers.) De stadskas heeft in de voorbije vijf jaar al heel wat geld geput uit het provinciebudget. Zo betaalde de provincie 6 miljoen euro voor de aankoop van de gebouwen in de Gildekamerstraat en 7 miljoen euro voor de renovatie en de enscenering van het DIVA: in totaal 13 miljoen euro voor de promotie van de private diamantsector. Onze provincieraadsleden waarschuwden meerdere malen dat door dit akkoord de stad ook financieel opnieuw aan het provinciale infuus gaat hangen.
Gratis musea naar Brits voorbeeld
De overdracht van de musea en de Arenbergschouwburg van provincie naar de stad, ging over een hele hobbelige weg en er komen vast nog nieuwe afleveringen bij. Gek genoeg krijgt deze belangrijke overdracht, waar veel werknemers bij betrokken zijn, heel weinig aandacht. Dat gedeputeerde Luk Lemmens en de N-VA zich hier uit redden zonder enige vorm van kritiek, is zorgwekkend. Ondertussen nemen onze raadsleden in de stad het dossier over van onze provincieraadsleden Kris Merckx en Nicole Naert. En we zullen ook hun alternatieve voorstellen voor een democratisch museaal beleid meenemen. Zoals het voorstel om de Antwerpse musea gratis te maken naar het Britse voorbeeld. Zodat cultuur toegankelijk is voor iedereen, zonder financiële drempels.
Meer over het hele dossier vind je terug op de blog van PVDA provincieraadslid Kris Merckx.
